Præfatio —
Ad usum —
Index abbreviationum —
Tota editio 1996 —
Tota editio 1997
| Reimer Hemmingsen † Porsevænget 5 DK-8600 Silkeborg |
Præfatio —
Ad usum —
Index abbreviationum —
Tota editio 1996 —
Tota editio 1997
Præfatio —
Ad usum —
Index abbreviationum —
Tota editio 1996 —
Tota editio 1997
Præfatio —
Ad usum —
Index abbreviationum —
Tota editio 1996 —
Tota editio 1997
Præfatio —
Ad usum —
Index abbreviationum —
Tota editio 1996 —
Tota editio 1997
Præfatio —
Ad usum —
Index abbreviationum —
Tota editio 1996 —
Tota editio 1997
Ordo post lemmata hic est:Voces ordine alphabetico afferuntur ita tamen ut participia post
verba, adverbia post adiectiva ponantur; ut participia et adverbia derivata
esse monstretur, lemmata ista a margine maiore spatio separata sunt.
* ante lemma ostendit non omnes locos Saxonicos allatos esse;
‡ ostendit vocem ante finem sexti saeculi post Chr. natum inveniri
non posse;
[ ] indicantur alia ad recensionem vel ad formas pertinentia.
aa, bb etc. pro littera Graeca
abs. absolute
adi. adiectivus/adiective
app. apponitur
c. cum
coni. coniunctivus
consec. consecutivus
demin. deminutivus
demonstr. demonstrativus
e.g. exempli gratia
enunt. prim. /sec.
enuntia prima
enuntia secunda
f. femininum
g.c. genus commune
gr. graece
i.e. id est
imp. imperativus
i.q. idem quod (synonyma)
m. masculinum
n. neutrum
obi. obiectus
opp. opponitur
pers. persona
pos. positivus
poss. possessivus
q.v. quod vide
® id quod in Indice Saxonis non est
RH meo iure et culpa in Latinum translatum, citatum vel explicatum
sc. scilicet
sim. similia
sqq. sequentes
subi. subiectivus / subiectum
superl. superlativus
s.v. sub voce
syn. synonymon
t.t. terminus technicus
v. vide
Gertz M: Scriptores minores historiae danicae.Vol. I et II
Gertz S: Vitae sanctorum danorum Libellus I, II et III
MGH: Monumenta Germaniae Historica Scriptorum
A.M. Albertus Magnus Ausgewählte Texte Darmstadt 1981
O
o
interiectio exclamantis 1 c. voc. 2 c.acc.
*ob i.q. propter a generatim
b speciatim c. gerundivo 2 fere i.q. de 3 fere i.q. in
obardesco,
-si, -descere i.q. incendio consumor
® obaudire = oboedire,
obedire alicui Gertz S 126, 6; Gertz M = non audire, neglere
® obdormire = obdormiscere
(sc.inchoative RH) Gertz S 334, 7
obduco,
-xi, -ctum, -cere i.q. tego 1 c.abl. 2 sine abl.;® = rates
(poetice = naves) tentorio tegere Gertz M ;obductio
(ignorantiae) Gertz M
® obedere = (com)edere
RH)
® obedientia vide oboedientia
obeo,
-ii, -itum, -ire 1 c.acc. i.q. exsequor
2 abs i.q. morior
obequito,
-avi i.q. obviam equito
oberro,
-avi i.q. erro
obesus,
-a, -um i.q. cibo plenus, pinguis
® obfuscare = obscurare
RH, Gertz S 79, 9;vide offuscare
obhaurio,
-si, -stum, -rire i.q. exhaurio
obicio
ieci, -iectum, -icere 1 i.q. appono, admoveo 2 i.q oppono a c.dat.
b c.acc. et gerund. 3 i.q. proicio 4 i.q. exprobro 5 i.q. profero
obiectus, -a, -um 1 adi
de eo qui impedit i.q. oppositus 2 subst. (n.pl.) i.q. accusatio
obiectio,
-nis i.q. reprehensio
obiecto,
-avi 1 i.q. expono, proicio a c.acc. et dat. b c.acc. et gerund.
2 i.q. exprobro
obiectus,
-us 1 de actione obiciendi, opponendi, obsistendi 2 de eo quod
oppositum est 3 fere i.q. impetus
obiex,
-cis m. i.q. claustrum, sera
obiter
i.q. in via (de iis quæ obstant)
obitus,
-us i.q. mors 1 c.gen. 2 abs.
obiurganter
i.q. cum obiurgationibus
obiurgo,
-avi i.q. exprobro
oblangesco,
-i, -escere fere i.q. ægroto
oblatio,
-nis 1 i. actio offerendi a c.gen.poss. b c.gen.obi.c abs. 2 i.q.
interventus; Gertz S 243, 23 notetur præcipue: pretium
pudoris offerebant (pudenter vivere postea offerebant RH)
oblator,
-is de eo qui offert
oblatro,
-avi i.q. latro
oblectamentum,
-i i.q. illecebræ
oblectatio,
-nis i.q. illecebræ
oblido,
-si, -sum, -dere i.q. lædo, vulnero
obligo,
-avi 1 proprie i.q. ligo 2 translate i.q. astringo a c.abl. b
sine abl.
oblino,
-levi, -litum, -linere i.q. illino
obliquitas,
-tis 1 i.q. deformitas 2 fere i.q. sinus
obliquo,
-avi 1 i.q. transversum facio 2 i.q. verto
obliquus,
-a, -um 1 i.q. transversus 2 i.q. devius
oblittero,
-avi 1 i.q. lituram facio, deleo 2 i.q. prætereo
oblivio,
-nis i.q. actio obliviscendi
obliviscor,
-tus sum, -visci i.q. non recordor 1 c.gen. 2 c.inf.; Gertz M
cum acc.
oblivium,
-i i.q. oblivio
oblongus,
-a, -um fere i.q. longus
obluctatio,
-nis i.q. repugnatio
obluctor,
-atus sum, -ari i.q. obsisto, repugno 1 c.dat. 2 sequitur in
3 abs.
obludo,
-si, -sum, -dere i.q. ludo
® obmittere vide omittere
‡obmugio, -vi, -tum,
-re i.q. tono
® obmutare = mutum reddere
Gertz M
obnitor,
-xus sum, -ti 1 c.dat. i.q.repugno 2 sine dat. i.q. laboro
obnixus,
-a, -um 1 i.q. pertinax, tenax 2 i.q. insolens, superbus
obnixe i.q. pertinaciter
obnoxius,
-a, -um i.q. deditus, subiectus 1 c.dat. 2 sine dat. (serviens
alicui RH)
® obnubilare = nubibus
obducere Gertz S 378, 16 RH
obnubo,
-psi, -ptum, -bere i.q. obvelo, obvolvo
oboedienter i.q.
obnoxie
oboedientia,
-æ i.q. obtemperantia
oboedio,
-vi, -tum, -re i.q. pareo
oboeditio,
-nis i.q. obtemperatio, subiectio
obolitus vide
abolitus
oborior,
-tus sum, -iri i.q. suborior, nascor
obrepo,
-si, -tum, -ere 1 i.q. furtim repo 2 i.q.supervenio
obrigesco,
-ui, -escere i.q. hebesco
® obrizum = obryzum
gr. (sc.aurum) = aurum quod argento vel aere
mixtum est et probatum (teutonice Probegold) Georges;
Gertz M = aurum purum
obruo,
-i, -tum, -ere 1 proprie a: mole superincidenti confundo b i.q.
inundo 2 translate i.q. opprimo, perdo
obscenitas,
-tis i.q. turpitudo
obscenus,
-a, -um 1 i.q. sordidus, squalidus, tæter 2 i.q. infamis,
ignominiosus 3 i.q. impudicus, stuprosus, turpis
obscuritas,
-tis 1 proprie a c.gen. b abs. 2 translate a i.q. infamia,
dedecus b i.q.improbitas, pravitas
obscuro,
-avi 1 fere i.q. fusco 2 fere i.q. supero 3 i.q. deminuo 4 i.q.
obvelo, celo
obscurus,
-a, -um 1 proprie de tenebris a adi. b subst., n. sing. 2 translate
a de sono i.q. lenis b de oris et animi habitu i.q. austerus,
tristis c i.q. qui intellegi non potest, incomprehensibilis d
i.q. fraudulentus e i.q. occultus f i.q. humilis, infamis, ignobilis
obscure
i.q. parum clare
obsecro,
-avi i.q. obtestor 1 c.acc. 2 c.inf. 3 c.acc. c.inf. 4 sequitur
ut(ne) 5 sequitur coniunctivus 6 abs.
obsequium,
-i i.q. officium, servitium, auxilium I generatim A c.gen.
1 def. 2 poss. B abs. II speciatim A de militis vel comitis
vel alius subiecti erga dominum fide et de servitiis quæ
domino præstant (syn. famulatus, homagium) 1 c.gen.
a def. b poss. 2 abs. B de cultu deorum C de funere
D de solutione vectigalium; Gertz S 339, 10 vide officium sacrum
obsequor,
-cutus sum, -qui 1 i.q. indulgeo, obædio, pareo a c.dat.
b abs. 2 de subditorum erga dominum servitiis et fide a c.dat.
b abs.
obsequens, -tis i.q. deditus
‡obseratio, -nis i.q.
actio obserandi, claudendi (de interdicto)
obsero,
-avi 1 proprie i.q. claudo a c.abl. b sine abl. 2 translate a
i.q. impedio b de animo non attendente
observantia,
-æ fere i.q. disciplina; Gertz M : fratres de observantia
(apud fratres minores)
observatio,
-nis 1 i.q. contemplatio 2 i.q. scrutatio, exploratio 3 fere
i.q. respectus
observator,
-is 1 de exploratore 2 de eo qui quibusdam præceptis obtemperat
observo,
-avi 1 i.q. scrutor 2 i.q. considero, rationem habeo 3 i.q.
teneo 4 i.q. custodio 5 i.q. caveo
obses,
-idis g.c. de personis in securitatem alicuius rei datis
obsideo,
-sedi, -sessum, -sidere i.q. occupare, conor, includo 1 proprie
2 translate
obsidio,
-nis i.q. actio obsidendi 1 c.gen. 2 abs.
obsido,
-sedi, -sessum, -sidere i.q. occupo
obsigno,
-avi 1 i.q. sigillo 2 i.q. cælo, noto
obsisto,
-stiti, -sistere i.q. resistere, impedio 1 c.dat. 2 sequitur
quominus 3 abs.
obsitus,
-a, -um fere i.q. plenus (c.abl.) 1 corporeis 2 incorporeis
obsolesco,
-vi, -tum, -scere i.q. marcesco
obsoletus, -a, -um i.q.
sordidus, squalidus, fædus 1 corporea 2 incorporea
obsonium,
-i n. i.q. esca 1 c.gen. 2 abs.
obstaculum,
-i i.q. impedimentum 1 c.gen. a rei (personæ) impedientis
2 abs.
obstino,
-avi i.q. duro, exaspero
obstinatus, -a, -um i.q.
exasperatus, pertinax
obstinate i.q. pertinaciter
® obstinax = obstinatus
obsto,
-stiti (RH), -staturus, -stare i.q. obviam eo, occurro, impedio
1 c.dat. 2 sequitur quominus 3 abs.
obstans,
-tis 1 i.q. oppositus 2 i.q. aggressor
obstrepo,
-ui, -itum, -ere 1 proprie de sono a generatim b speciatim de
avium cantu 2 translate a de obiurgatoribus et insidiatoribus
b fere i.q. impedio
obstringo,
-nxi, -ctum, -ngere 1 in imagine a fere i.q. obvelo b i.q. impedio
2 translate i.q. obligo
® obstrudere = obstruere
obstruo,
-xi, -ctum, -ere 1 i.q. claudo, impedio 2 i.q. expleo 3 i.q. refercio;obstrusus
= obstructus
obstupefacio,
-feci, -factum, -facere i.q. torpesco 1 de animo 2 de corpore
obstupesco,
-ui, -escere i.q. miror
obsum,
-fui, -esse i.q. noceo, damnum infero 1 c.dat. 2 abs.
obtego,
-xi, -ctum, -gere i.q. obvelo
obtempero,
-avi i.q. obædio, indulgeo 1 c.dat. 2 sine dat.
obtendo,
-di, -tum, -dere i.q. tendo
obtenebro,
-avi i.q. obscuro, obumbro 1 proprie 2 translate
obtentio,
-nis fere i.q. comprehensio;
obtentus,
-us m. 1 i.q. prætextus 2 i.q. auxilium, præsidium
a generatim b obtentui sum i.q. auxilio, præsto sum 3
i.q. permissio; Gertz M : iunctura: sub obtentu = ratione
alicuius rei, alicuius rei causa
obtero,
-trivi, -tritum, -terere 1 i.q. dilacero, divello 2 i.q. tero
3 i.q. extinguo, opprimo, perdo a corporea b incorporea 4 i.q.
debilito, conficio 5 i.q. dego
obtestatio,
-nis i.q. consecratio
obtestor,
-atus sum, -ari i.q. imploro
obtineo,
-tinui, -tentum, -tinere 1 i.q. nanciscor, occupo 2 i.q. possideo,
habeo 3 i.q. impetro 4 i.q. detineo; Gertz M = valere
obtorpesco,
-ui, -escere i.q. rigesco
obtorqueo,
-si, -tum, -quere 1 i.q. flecto, torqueo 2 i.q. torquendo interficio
obtrectatio,
-nis i.q. calumnia, falsa criminatio, invidia 1 c.gen. 2 abs.
obtrectator,
-is i.q. calumniator, insidiator
obtrecto,
-avi i.q. invideo, insidior
obtrectans, -tis i.q. obtrectator
obtrunco,
-avi i.q. neco
obtundo,
-di, -sum, -ndere 1 proprie i.q. hebeto 2 translate i.q. debilito
® obturare = facere ut
aliquis taceat Gertz M/RH
obtusus,
-a, -um nonnisi translate i.q. stultus
obtusus,
-us m. 1 i.q. acies oculorum 2 i.q. facultas videndi 3 i.q. aspectus
® obtutus = oculus Gertz
S 91, 14
obumbratio,
-nis i.q. umbra; Gertz M = obscuratio
obumbro,
-avi 1 proprie i.q. umbra tego 2 translate i.q. tego
obunctus,
-a, -um i.q. unguentarius
oburo,
-ssi, -stum, -rere i.q. cremo
obvenio,
-i, -tum, -ire i.q. contingo
obversor,
-atus sum, -ari i.q. appareo
obverto,
-ti, -sum, -tere i.q. adversum aliquem verto, alicui oppono 2
i.q. verto, converto
obvio,
-avi 1 i.q. occurro 2 i.q. resisto, obsisto; Gertz S = obviam
eo; = nocere
obvius,
-a, -um de eo qui alicui occurrit I adi. a generatim b sensu
hostili fere i.q. adversarius c i.q. contrarius, inconcinnus 2
subst.
obviam de actione occurrendi
1 in universum 2 sensu hostili a corporeis b incorporeis
obvolvo,
-vi, -utum, -vere 1 i.q. devolvo, præcipito 2 i.q. obvelo,
tego
occæco,
-avi i.q. cæco (translate)
occasio,
-nis i.q. copia, facultas, potestas 1 nude 2 c.gen.obi. a subst.
b subst. et gerundivi. c gerundii
®occasio,
ut saepius, pro praetextu Arnoldi Chronica L III 158 MGH
scriptores tomus XXI; Gertz M occasione = causâ; remotâ
occasione = remotâ excusatione
occasivus,
-a, -um i.q. occidentalis
occasus,
-us m. 1 i.q. occidens 2 i.q. exitium 3 i.q. finis
® occedere = obviam ire
Gertz M/RH
occentus,
-us m. i.q. cantus, vox 1 galli 2 muris
occidens,
-tis i.q. occidentalis
occidentalis,
-e i.q. ad occasum solis versus
occîdo,
-cîdi, -cîsum, -cidere i.q. cædo, interficio
[haec vocabula consimilia ad morem accomodavit RH]
occîdens, -tis i.q.
occisor
occido,
-cidi, -casum, -cidere i.q. cado, morior, necor
occiduus,
-a, -um i.q. occidens a de sole b de die 2 i.q. eversus 3 i.q.
labilis a adi. b subst. 4 i.q. inclinatus 5 i.q. caducus, debilis
6 fere i.q. extremus
occipitium,
-i n. i.q. occiput [ob et caput Georges]
occiput,
-tis n. i. posterior capitis pars
occisio,
-nis i.q. cædes
occisor,
-is i.q. interfector
occludo,
-si, -sum, -dere 1 i.q. claudo 2 i.q. includo 3 i.q. intercludo,
obstruo 4 i.q. suffoco
occlusus, -a, -um i.q.
refertus
occulo,
-ui, -tum, -ere i.q, celo, tego
occultus, -a, -m 1 adi.
i.q. absconditus, secretus a de corporeis b de incorporeis 2 subst.
n.pl.
occulte
i.q. secreto
occultatio,
-nis i.q. dissimulatio
occulto,
-avi 1 proprie i.q, tego a c.abl. b sine abl. 2 translate i.q.
dissimulo
occumbo,
-bui, -bitum, -mbere i.q. pereo 1 c.dat. 2 sine dat.
occupatio,
-nis 1 i.q. actio occupandi 2 i.q. comprehensio 3 fere i.q. labor
‡occupator, -is i.q.
usurpator
occupo,
-avi 1 i.q. expugno, potior, usurpo a corporea b incorporea 2
i.q. obsideo, teneo 3 i.q. capio, prehendo 4 i.q. insideo, teneo
5 i.q. complector, expleo 6 i.q. aggredior, afficio 7 i.q. præcurro
occupatus, -a, -um i.q.
distentus 1 c.abl. 2 sequitur circa 3 nude
occurro,
-ri, -sum, -rere I i.q. obviam eo A generatim 1 c.dat. 2 abs.
B speciatim sensu hostili 1 corporeis a c.dat. b sequitur
in c abs. 2 incorporeis II i.q. in mentem venio III i.q. accido
occursatio,
-nis i. actio occursandi
occurso,
-avi i.q. occurro, obviam eo 1 c.dat 2 abs.
occursus,
-us i. actio occurrendi 1 c.gen 2 c.adi. 3 abs.
oceanus
vide oceanus Britannicus 389, 3 oceanus Occidentalis272, 6 oceanus
Septentrionalis 271, 18
ocellus,
-i vi deminutiva omissa i.q. oculus
*ocior, -us i.q. celerior
1 sensu comparativo 2 sensu comparativo vanescente i.q.
celer
® ocium vide otium
ocius
adverbaliter i.q. celerius
ocissime
i.q. celerrime
ocrea,
-æ i. tegumentum cruris
octavus,
-a, -um 1 adi. 2 subst. f. i.q. octava dies, lux; Gertz
S 386, 33 octava = dies octavus post festum sancti alicuius
quo tota solemnitas clauditur (Ducange); ad Octavam transire
= ad aeternam requiem transire Gertz M
octo
1 adi. 2 subst.
octoas,
-dis f. i. octonarius numerus
octogeni,
-æ, -a i. numerale distributivum
® oculare = oculis subicere
ut appareat RH ; Gertz M : oculata fide = oculis suis demonstratus
RH
*oculus, -i de ea oris parte
qua lumen admittitur, conspectus 1 c.gen. 2 abs.
® oda = (gr.) carmen
: Gertz M odae vocantur cantus Lutheranorum
odi,
-isse i.q. aspernor, detestor, respuo; odire >odiebat
Gertz S 447, 2
odibilis,
-e i.q. odio dignus
odium,
-i i.q. aspernatio, declinatio, offensio 1 c.gen. a poss. b obi.
2 c.adi. 3 abs.; Gertz M : in odium = ob odium
odor,
-is m. i.q. exhalatio 1 c.gen. 2 abs.
odoramentum,
-i i.q. odor
oestrus,
-i m. i. nomen bestiolæ
offendiculum,
-i n. de eo quod offendit
offendo,
-di, -sum, -dere 1 i.q, (subito) pervenio ad, occurro a pro
subi persona b pro subi. res 2 i.q. lædo 3
i.q. impedio 4 i.q. iaculando attingo
offensa,
-æ f. i.q. indignatio, ira 1 c.gen. 2 abs.
offensio,
-nis i.actio offendi
offero,
-obtuli, -oblatum, -offerre i.q. porrigo, præbeo 1 c.acc.
et personæ et rei 2 c. enunt. sec
offerens,
-tis m. [sine definitione RH] 70, 35
oblatum, -i n. [sine definitione
RH] 70, 35
® officialis = qui aliquod
munus ecclesiasticum curat Gertz S 315, 16, =? sacerdos ecclesiæ
389, 6
® officiare (ecclesiam)
= divina officia celebrare
officina,
-æ i. taberna artificis, locus ubi aliquid conficitur 1
c.gen. obi. 2 c.gen.poss.; Gertz M : officinae fabriles = officina
ferraria; officinae claustri = fabrica pro laicis conversis
officio,
-feci, -fectum, -ficere i.q. obsto 1 abs. 2 c.dat. 3 sequitur
quo minus
officiosus,
-a, -um i.q. benignus, libens
officiose i.q. benigne,
libenter
officium,
-i I de auxilio, ministerio, obsequio (cum de aliis tum de
iis quæ facere debemus e.g. 298, 35 sæpe vanescente
sensu proprio e.g.120, 7) A abs. 1 generatim 2 speciatim
de honore funeris B c.gen. 1 personæ suffragium præbentis
a in universum b de honore qui alicui deo præbetur c de
horis matutinis quæ dicuntur 2 rei II de publico munere
A generatim B speciatim de munere pontificis III de quolibet labore,
munere A abs. B c.gen. 1 gerund. 2 rerum 3 personæ IV vanescente
sensu proprio periphrastice (c.gen.)
offirmo,
-avi i.q. firmum reddo, claudo
offula,
-æ i.q. crustulum, frustum, particula escæ
offundo,
-di, -sum, -ndere i.q. compleo
® offuscare e.g. prope
totum ecclesiastici splendoris lumen offuscant = obscurantGeorges
oleo,
-re 1 intr. i.q. malum odorem exhalo 2 trans. i.q. odore indico
oleum,
-i n. i. sucus vel umor oleæ
olfacio,
-feci, -factum, -facere i. odorem percipio
olfactus,
-uum m. i.q. nasus
oliditas,
-tis i.q. fætor, odor malus
olidus,
-a, -um i.q. fætidus, de iis quæ male olent
*olim i.q. quondam (de illis
temporibus quæ iam præterierunt)
olla,
-æ de vase vel testa
olor,
-is i. nomen avis (de cygno)
® omelia = homelia, homilia
® omagium vide homagium
omen,
-inis 1 i.q. signum quod res futuras indicat, auspicium a abs.
b c.gen. rei indicatæ 2 i.q. fatum
ominor,
-atus sum, -ari i.q. significo
omitto,
-si, -ssum, -ttere 1 c.acc. i.q. relinquo 2 c.inf. i.q. non facio
omnifariam
i. omnibus modis
omnigenus,
-a, -um i. omnibus partibus oriundus
® omnimodis = omnibus
modis Gertz S 69, 16, omnimodus = plenus, perfectus; Gertz M
omnimode = omnibus modis
omnino
i.q. plane
omnipotens,
-tis i.q. deus
*omnis, -e I de quantitate
discreta A de hominibus singulis 1 subst. 2 adi B de aliis 1
subst. n.pl. 2 adi. a pl. b sing. i.q.(unusquisque) II de quantitate
integra i.q. totus
onerarius,
-a, -um de nave mercibus onerata
onero,
-avi i.q. onus impono, gravo 1 proprie 2 translate
onerosus,
-a, -um i.q. (onere) gravatus cum proprie tum translate
onus,
-eris n. de rebus gravibus, ponderibus, impedimentis I proprie
A nude B c.gen. II in imagine III translate
A nude B c.gen. 1 rei 2 vulgi
onustus,
-a, -um 1 i.q. (onere) gravatus a c.abl. b nude
2 i.q. molestus a c.dat. b nude
opacitas,
-tis fere i.q. tenebræ, umbra
opacus,
-a, -um i.q. tenebrosus, umbrosus, opacitate plenus 1 adi.
2 subst. n.pl. (c.gen.)
opera,
-æ I i.q. labor, munus, negotium A abs.
B c.gen. 1 personæ 2 rei II i.q.auxilium,
obsequium (nonnulla ad I trahi possunt) A nude
B c.gen.; operam ducere/dare c. inf. Gertz S 86,
3
operatio,
-nis i.actio operandi
operio,
-ui, -tum, -ire i.q. tego
operor,
-atus sum, -ari 1 trans.i.q. efficio 2 intr. i.q. proficio
operosus,
-a, -um i. opere vel labore plenus, artificiosus, studiosus
operose i. cum cura
® opido vide oppido
adv.
opifex,
-icis m. de eo qui operose vel artificiose aliquid efficit 1 c.gen.
2 abs.
opimus,
-a, -um i.q. abundans, copiosus, uber 1 adi 2 subst. n.pl.
opinatio,
-nis i.q. actio opinandi, opinio
® opinatissimus = celeberrimæ
famæ Gertz S 79, 25
opinative i.
secundum opinionem, ficte et simulate (opp. revera, naturaliter)
® opinatus = famosus
Gertz M
*opinio, -nis 1 i.q. iudicium,
sententia a c.gen.poss. b c. gen. obi. 2 i.q. fama, existimatio,
rumor a c.gen. cum personæ tum rei 3 i.q. imaginatio a
c.gen. b nude 4 i. somnium [ut videatur (RH)] a c.gen. [ut...nocturna
unius opinio omnium oculis interdiu subiecta claresceret (RH)]
b nude
opinor,
-atus sum, -ari i.q. puto (sequitur quod) ; Gertz M II,
458, 21 et nota: opinata commenta i.e, famosa et celebria
scripta
® opitulatio = auxilium
Gertz S 82, 9
opitulor,
-atus sum, -ari i.q. iuvo 1 c.dat. 2 nude
*oportet, -uit, -ere i.q.
decet 1 sequitur acc. c.inf. 2 sequitur inf. 3 sequitur
ut
operior,
-tus sum, -iri i.q. expecto, præstolor 1 trans. a homines
b res 2 intr. 3 sequitur donec 4 sequitur quoad
oppeto,
-ivi, -itum, -ere 1 i.q. peto 2 i.q. obeo, morior a c.abl. b sine
abl.
oppidani,
-orum m. (nonnisi plur.) 1 oppidi incolæ 2 urbis
a incolæ b custodes 3 vici incolæ 4 terræ incolæ
® oppido obsolete adv.
= valde ante adi. et adv. ;oppido quam = sane quam
oppidulum,
-i i.q. parvum oppidum
oppidum,
-i de qualibet communitate civium i.q. civitas (sæpe de
eodem loco et oppidi et urbis vocabulum usurpatur
® oppignero = pignori
do ;oppignerator qui aliquid pignori accipit
® oppilare = obturare, obstruere
quod vide
oppono,
-sui, -situm, -nere i.q. obicio (cum proprie tum translate)
1 c.acc. et dat. 2 sequitur contra
oppositum, -i n. i.q. adversum,
contrarium
opportunitas,
-tis i.q. opportuna occasio, fortuna 1 abs. 2 c.gen.
a subi. b obi.
opportunus,
-a, -um i.q. aptus, idoneus 1 c.dat. 2 sine
dat.
opportune i.q. apte,
commode
oppositus,
-us i.q. actio opponendi, obiectus
oppressio,
-nis i.q. subactio, suppressio, fere i.q. clades
1 c.gen. 2 abs.
oppressor,
-is de eo qui opprimit, pacat, subiugat, fere i.q. tyrannus
1 c.gen.obi. 2 abs
opprimo,
-pressi, -pressum, -primere I proprie i.q. (pondere) premo,
obruo II translate A i.q, subiugo, vinco, interdum
i.q. interficio Gertz M : opprimere infantes = cubans infantes
opprimere <RH 1 corporea 2 incorporea B i.q.
deleo
oppressi, -orum m. de subactis
(cum de interfectis tum de aliis)
opprobrium
1 i.q. criminatio, obiurgatio a c.gen. eius in quem profertur
criminatio b c.gen. rei obiectæ c
abs.2 i.q. dedecus, rubor
oppugnatio,
-nis i. actio oppugnandi 1 abs. 2 c.gen.obi.
oppugnator,
-is i.q. aggressor
oppugno,
-avi i.q. aggredior, expugno
oppugnans, -tis i.q. aggressor
(ops), -is f. I sing. i.q.
auxilium A c.gen. 1 hominum et rerum auxilium præbentium
2 rei auxilio impetratæ B abs. II plur. i.q. abundantia,
copia, divitiæ A c, gen. B abs.
optabilis,
-e i.q. optatus
optimates,
-um interpretatione Romana de nobilibus
optio,
-nis i.q. actio optandi sive deligendi 1 c.gen. a poss.
b obi. 2 abs. Gertz M = votum
opto,
-avi i.q. cupio, desidero 1 c.acc. 2 c. inf. 3 sequitur ne
optatus, -a, -um i.q. gratus
opulens,
-tis i.q. abundans, copiosus, plenus (c.abl.)
opulentia,
-æ i.q. abundantia
opulentus,
-a, -um i.q. dives
opus
n. indeclin. i.q. necessitas 1 sequitur est (copula omittitur
e.g. 105, 29) a c.abl. b c. supino (factu 423, 9) 2 sequitur
exsistit 3 sequitur habeo 4 sequitur incidit
opus,
-eris n. I de rebus quæ manibus factæ sunt (opp.
natura) A in universum 1 c.gen. 2 abs. B in nomine proprio 345,
6 vallo quod Danorum opus vocamus (i. `Dannevirke´) II de
litterarum monumentis [danice `runer´RH] III de exsecutione
vel elaboratione alicuius rei, fere i.q. ars IV de munere, negotio
A c.gen. 1 rei : 4, 12 : reverendorum dogmatum (sc. Hexaëmeron)
2 hominis B abs. V de rebus gestis A c.gen. 1 rei 2 personæ
B c.adi C nude; Gertz S 380, 19 = usus
ora,
-æ 1 de litore 2 de extrema parte
oraculum,
-i 1 proprie a c.gen. b abs. 2 translate i.q. præsagium
oratio,
-nis de actione dicendi; Gertz S 69, 5 = supplicatio; orationem
fundere = patrem nostrum ardenter invocare Gertz S 402, 8 RH;
Gertz M : oratio dominica = PaterNoster RH
® oratorium Gertz S
243, 25 = sacrarium/sacellumRH. Binding: Architechtonische
Formenlehre Darmstadt 1980 S. 248: Sacrarium:Grube
mit durchlochter Deckplatte südl. vom Altar oder in der Sakristei
zur Aufnahme von Wasserresten der liturgischen Waschungen und
von Resten oder Asche heiliger Gegenstände
orbiculatus, -a,
-um i.q. sinuosus
orbis,
-is m. 1 de circulo a de corporeis b de incorporeis 2 de toto
mundo vel de parte mundi, fere i.q. terra a c.gen. b abs. 3 de
cavis oculorum
orbita,
-æ fere i.q. cursus
orbitas,
-tis de desiderio vel privatione liberorum
orbo,
-avi i.q. privo
orbus,
-a, -um i.q. privatus
orcus,
-i m. [vel Orcus 15, 28 RH]
® ordinarie = recte, iuste
institutus Gertz M/RH
® ordinatim = per ordinem,
(ex) ordine Gertz M/RH
® ordinatio = 1 dispositio
2 administratio muneris/ sacerdotii 3 tempus muneris Gertz M/RH
ordino,
-avi 1 i.q. dispono, instituo 2 i.q. compono, fere i.q. paco 3
i.q. constituo; Gertz M : ordinare episcopum etc.; classem/exercitum
ordinare; ordinare aliquem ad aliquid; ordinare = iubere, curare
> cum acc. c. inf. / cum ut; ordinare monasterium =
res domesticas instruere; praedia ordinare = administrare;pacem
provinciis ordinare = pacem providere; ordinare nuptias = nuptias
parare
ordior,
-sus sum, -diri i.q. aggredior, incipio 1 generatim a c.acc.
b c.inf. 2 speciatim de loquendi initio
ordo,
-inis m. I prævalente sensu continuationis i.q.
series A generatim 1 abs. 2 c.gen. B speciatim in re militari
1 abs. 2 c.gen. II prævalente sensu rei stabilitæ
A de classe, dignitate, genere 1 abs. 2 c.gen. B de condicione,
ratione, statu 1 abs. 2 c.gen. C de ritu; ordo etiam = regula
ordinis; Gertz M ordines = ordinationes
® organicus = ad corpus
pertinens Gertz M
® organum = instrumentum
Gertz S 333, 3
orientalis,
-e i. ad solem orientem spectans
orientalia, -ium de terris
orientalibus
® originale commissum
= peccatum originis, originale n = documentum originale
Gertz M
origo,
-inis 1 de principio 2 de genere a c.gen. b abs.; Gertz S 17,
4 exortus, proventus; Gertz M = primitiva qualitas
orior,
-tus sum, -ri i.q. nascor 1 de hominibus a nude b c.abl. c sequitur
ab d sequitur ex e sequitur extra f sequitur
gen. 2 de rebus a nude b c.abl. c sequitur ab d sequitur
in
oriens,
-tis m. de terris ad solem orientem spectantibus
oriundus,
-a, -um i.q. natus 1 c.gen. 2 c.abl. 3 sequitur ex
ornamen/ornamentum,
-i I proprie i.q. decus, insigne A c.gen. 1 poss. 2 descriptionis
II translate i.q. laus, honos A de rebus 1 c.gen. 2 abs. B metonymice
de hominibus ;RH :ornamentum missale i.q. vestimentum et
utensilia missae
® ornaticius Gertz M
= ornans
ornatus,
-us i.q. ornamentum
orno.-
avi i.q. decoro, exorno, paro 1 proprie 2 translate
ornatus, -a, -um 1 i.q.
præditus 2 i.q. indutus 3 i.q. magnificus a generatim b
speciatim de eloquio
ornate 1 i.q. magnifice
2 i.q. donatus
oro,
-avi 1 generatim i.q. rogo a sequitur acc. b sequitur
acc. c.inf. c sequitur ut d sequitur ne e sequitur
coni. f abs. 2 speciatim i.q. (deum) precor
orphanus,
-a, -um i.q. parentibus orbatus
® ort(h)odoxus = cat(h)olicus
(qui fidem iustam habet RH)
ortivus,
-a, -um i.q. orientalis
® ortus = hortus, >ortulus
= hortulus, > ortulanus = hortulanus ~ olitor qui (e.g. brassicam)
olet ~ topiarius qui in topiariâ herbas alit RH
ortus,
-us I i.q.actio oriendi II i.q. natus, origo A de hominibus 1
c.gen. 2 abs.B de rebus III i.q. oriens
*os, -ris n. I spectat ad
foramen quodlibet i.q. ostium II spectat ad hominem A de ipso
foramine inter labia sito 1 generatim 2 speciatim de ore vocis
instrumento B de oculis C de facie, vultu
os,
-sis n. de duris partibus animalium 1 abs. 2 c.gen. de reliqiis
humanis ; ossa levare, extollere, sustollere vide elevare
Gertz S 15, 19; Gertz M :aliquem ossibus iactare = ossa in aliquem
proicere
oscito,
-avi i.q. hio
osculor,
-atus sum, -ari i.q. basio
osculum,
-i de actione eius qui rei amatæ os applicat i.q. basium
osor,
-is de eo qui odit
® ospes, -itis vide
hospes
ostendo,
-di, -sum, -dere I i.q. monstro II i.q. præ me fero, præbeo
A generatim B reflexive i.q. appareo III i.q. doceo A c.acc.
1 generatim 2 pron. reflexivi i.q. me præsto B c.enunt.sec.
ostentatio,
-nis i.q. gloriatio, iactatio
ostento,
-avi 1 i.q. præ me fero 2 i.q. doceo 3 i.q. iacto
ostium de
ianua, porta 2 de freto 3 de fluminum exitu a c. gen. b sine gen.
ostrum,
-i i.q. purpura
otiosus,
-a, -um 1 i.q. tranquillus 2 i.q. tardus 3 i.q. piger 4 i.q,
inutilis, vanus
otium,
-i 1 i.q, inertia 2 de tempore ad quietem dato, fere i.q. quies
a c.gen. b abs. 3 fere i.q. pax; Gertz S 118, 23 = facultas /(occasio
RH)
ovillus,
-a, -um i.q. ad ovem pertinet
ovis,
-is f. i. nomen animalis
ovo
avi i.q. exsulto, glorior 1 c.abl. 2 abs.
P
pabulum,
-i de cibariis animalium 1 c.gen. 2 abs.
pabulor,
-atus sum, -ari i.q. pabulum peto
paco,
-avi i.q. mansuefacio, sedo, subigo
pacatus, -a, -um i.q. sedatus
® pacificare =pacatum
reddere Gertz S 89, 20
pacifice
i. ad pacem obtinendam
pacificor,
-atus sum, -ari i. pacem facio
paciscor,
-tus sum, -cisci fere i.q. statuo 1 de pace facienda (abs.) 2
de sponsalibus faciundis c. acc. a rei b personæ 3 de actione
pollicendi vel promittendi a c.acc.c.inf. b c.acc. 4 de actione
obtinendi, cupide petendi a sensu activo b perf.part. passive
pactum, -i n. I proprie
i.q. fædus A sing. 1 abs. 2 c.gen. a rei b personæ
B plur. II sensu proprio debilitato i.q. modus Gertz M
iuncturae: nullo pacto = nullo modo, aliquo pacto = aliquo modo,
alio pacto = aliter, eodem pacto = hoc modo, quo pacto = cur
pactio,
-nis i.q. actio paciscendi, statuendi (c.gen.obi.) 2 i.q. condicio,
pactum, fædus a abs. b c.gen. 3 i.q. promissum connubii
® pactus-us = pactum
Gertz S 109, 10
pædagogus,
-i i.q. magister 1 c.gen. 2 abs.
pælex
v. pelex
*pæne i. ita ut aliquid
desit, fere
iuncturæ
1 c. superl. ad ultimam pæne, 2 idem pæne, 3 totus
pæne, 4 omnis pæne, pæne omnis, 5 cunctus
pæne, 6 universus pæne 7 c. negatione, 8 tantum pæne...quantum
pænitentia,
-æ de dolore animi aliqua culpa vel malefacto procreato
1 c.gen. a rei dolorem efficientis b animi c ultimi temporis
2 abs.
pæniteo,
-ui, -ere de sensu doloris animi aliquo facto procreati 1 personaliter
2 impersonaliter a c.gen. b c.inf.
® paenitudo, -inis = etiam
misericordiaRH
paganus,
-a, -um de religione non Christiana 1 adi. 2 subst.; Gertz M
> paganissimus; paganitas
pagina,
-æ fere i.q. folium; Gertz M = scriptum, littera
pagus,
-i 1 de vico 2 de civitate; Gertz S 319, 20 etiam = villa, urbs
palæstra,
-æ de corporis exercitatione
palæstricus,
-a, -um i.q. gymnicus
® palafredus = paraverêdus
(< para + veredus < gallice voredos = equus vehiculi publici/equus
venaticus) Gertz M palefridus (palefredus) >< runcinus
=equus = iumentum
palam
i.q. aperte, publice; in palam prolatis Gertz S 131, 9
palatium,
-i i.q. arx, regia; ad Christi palacium secum trahere Gertz S
66, 15
palatum,
-i i.q. gula
palea,
-æ de galli barba 79, 17 [vide ungula RH]
palla,
-æ 1 i.q. pallium 2 i.q. stragulum
palleo,
-ui, -ere fere i.q. timeo
pallesco, -ui,
-escere fere i.q. timeo
® palliare = velare, tegere,
teutonice : bemänteln
pallidus,
-a, -um de colore albo oris(nonnisi in nomine proprio)
® palliola vide
brandeum
® palliatus (palleatus)
= clericus pallio vestitus
pallium,
-i 1 de qualibet chlamyde sive vestmento 2 speciatim de insigni
episcopali; Gertz M pallium = involucrum mortui vide palliola
et brandeum;translate pallium excusationis
pallor,
-is de albo oris colore
palma,
-æ I de manibus II de arbore A proprie (de dominica palmarum)
B translte de gloria, victoria 1 c.gen. 2 abs.
palor,
-atus sum, -ari i.q. vagor
palpebra,
-æ de membrana oculum tegente
palpito,
-avi de morientium tremore
palpo,
-avi 1 i.q. titillo 2 i.q. blandior; = leniter fovere 333, 13
Gertz S; Gertz S = manibus prætemptare 415, 28
paludamentum,
-i i.q. pallium
pâlus,
-i m. i.q. asser, sudes, vallus
palus,
-dis f. de terra limosa 2 i.q. lacus
paluster,
-ris, -re 1 adi. i.q. ad paludem pertinens, limosus 2 n.pl. subst.
i.q. palus
pando,
-ndi, -ssum, -ndere 1 proprie a i.q. extendo, explico b i.q. aperio
2 translate i.q. detego, monstro
pandus,
-a, -um i.q. curvus
pango,
-pepigi, -pactum, -pangere i.q. confirmo, statuo; = cantare, iubilare
Gertz S 159, 1
panis,
-is i. alimentum humanum e farina confectum
panniculus,
-i i.q. parva vestis
pannosus,
-a, -um 1 i.q. pannis obsitus 2 i.q. pauper
pannus,
-i 1 i.q vestis 2 i.q. velum 3 i.q. vexillum
® papilio, -nis = 1 Lepidoptera
(Linn.) 2 tabernaculum/mil.tentorium / prætorium
(ducis) > (fr. pavillon)
*par,
-is i.q. similis, æqualis 1 adi. a c.dat. b c. abl. c nude
iuncturæ
1 par est i.q. æquum est : a c.acc.c.inf. b c.inf. c ut
d abs. 2 par duco 3 par æstimo
2 par substantive n.sg.
® parabola = proverbium/
materia irrisionis
® paralellus / parallelus
= segmenta mundi, paralleli circuli Georges / Gertz M : (provinciae)
ipsum frigentis zonae parallelum ultimâ sui porrectione
contingunt I, 218, 14
pariter 1
i.q. æque a sequitur atque, ac b sequitur
et c sequitur -que 2 i.q. eodem modo, idem 3 i.q. simul
a in universum b pariter cum i.q. una cum
parabilis,
-e 1 de armatura et cultu, fere i.q. expeditus 2 i.q. facilis
accessu, paratus
® parabola = proverbium,
materia derisus Gertz S 306, 24
® paraclitus = spiritus
sanctus Gertz S 158, h, 4, 10
parallelus,
-i de telluris zonis
® paral(l)isis/para(l)lysis
=nervorum resolutio/remissio(Georges) Gertz S 244, 29
parasitus,
-i de eo qui alienæ culinæ studiosus adulantium more
se gerit
paratus,
-us m. i.q. apparatus 1 c.gen. 2 abs. [vide et paratus de
verbo paro RH]
parcitas,
-tis i.q. tenacitas, parsimonia
parco,
-peperci, -parsum, -ere 1 i.q. abstineo aliqua re a c.dat. b c.inf.
i.q. omitto 2 i.q. veniam do a c.dat. b abs.
parcus,
-a, -um i.q. abstinens 1 c.gen. 2 nude i.q. parvus
parce
i.q. tenaciter, fere i.q. parum
parens,
-tis 1 singularis : a i.q.pater b honorifice de homine bene merito
2 pluralis i.q. pater et mater
parentatio,
-nis i. actio parentandi, mortuis sacrificandi
parentela,
-æ i.q. genus
parento,
-avi i.q. mortuis sacrificium facio
pareo,
-ui, -itum, -ere i.q. dicto audiens sum, obædio 1 c.dat.
2 nude
paries,
-tis m. i.q. murus
® parificare = aequare
parilis,
-e i.q. consimilis
parilitas,
-tis de similitudine
pario,
-peperi, -partum (pariturus), -parere 1 proprie i.q. procreo
2 translate a active i.q. acquiro, comparo, nanciscor 3 passive
i.q. orior
parta,
-orum n. de iis quæ acquisita sunt
paritas,
-tis 1 de pari condicione 2 i.q. similitudo
® parlamentum (sc.
generale anno MCCLXXXV) = convocatio generalis Gertz M
II, 300, 21/RH
® parlatorium = cellula
(mlat.) clatrata ubi clericus monasterii cum laico/ca colloquitur[<
clatri; sive cancelliRH]
parma,
-æ i. scutum
parmula,
-æ i. parvum scutum
paro,
-nis i. navis
paro,
-avi 1 i.q. præparo, molior, efficio a generatim b speciatim
(c.inf.) i.q. aggredior 2 i.q.conficio 3 i.q. obtineo 4 i.q. trado
paratus, -a, -um i. promptus,
pronus 1 de hominibus 2 de rebus [vide et subst. paratus RH]
parricida,
-æ m. 1 generatim de homicida a c.gen.obi. b abs. 2 speciatim
de consanguinei oppressore
parricidalis,
-e i.q. ad parricidam pertinens; parricidale crimen = parricidium
Gertz S 121, 19
parricidium,
-i de homicidio, cæde 1 generatim a abs. b c.gen.subi.
2 speciatim de oppressione consanguinei a abs. b c.gen.
® par(r)ochia
< paroecia; parrochianus etiam = qui in parrochia
est Gertz S 363, 8; parochialis ecclesia Gertz S 417, 16 ;aedes
parrochiana = ecclesia in parrochia Gertz M/RH
pars,
- I de divisione alicuius rei vel multitudinis A corporeæ
1 c.gen. 2 abs. B incorporeæ II de partibus adversis fere
i.q. factio A c.gen. B c. adi. C abs. III de munere, officio
A c.gen.B c.adi. IV de habitu, specie, fere periphrastice A c.gen.
B abs. V de regione A c.gen. B c.adi. C abs. VI directio
variæ iuncturæ
1 pars...pars 2 alii...pars 3 ex parte a c.adi. b nude
parsimonia,
-æ de continentia, frugalitate, tenacitate
® partialis = quod in
singulas partes divisus est Gertz M/RH
particeps,
-ipis m. i.q. consors, socius 1 abs. 2 c.gen. rei divisæ
participatio,
-nis i.q. divisio
participo,
-avi i.q. communico, divido, partior; participatio (eucharistiae)
particula,
-æ i.q. parva pars
particularis,
-e i.q. separatus ® particulare i.q. animal singulare A.M.De
homine q 59 a
*partim i.q. pro parte 1 semel
ponitur 2 bis ponitur (fere i.q. cum..tum); iunctura partim...alii
97, 7 sq. Gertz S
partior,
-tus sum, -ri 1 i.q. divido 2 i.q. distribuo 3 fere i.q muto,
alterno
partitus, -a, -um passive
380, 10
partitio,
-nis i.q. actio partiendi, dividendi 1 c.gen. 2 abs.
® partitivus e.g.
nomen ex partibus compositum Gertz M
parturio,
-vi, -re i.q. pario
partus,
-us 1 i.q. actio parturiendi 2 i.q. proles a c.gen. b abs.
*parum 1 i.q. non multum,
paulum a c.verbo b c.gen partitivo 2 i.q. haud, non a c.verbo
b c.adi. et adv.; Gertz M :parum post = paulo post
parumper
i.q. brevi tempore, paulum; Gertz S 137, 15 : parum = parumper;
parumper = parum 361, 5;parumper = paululum
® parvipendere < parvi
pendo Ter. et Sall. Georges; = neglere Gertz S 325, 27; Gertz
M = spernere
parvitas,
-tis i.q. exiguitas 1 abs. in formula modestiæ 3, 12
2 c.gen.
parvulus,
-a, -um i.q.parvus, non despicabilis 1 generatim 2 speciatim
de pueris a adi. b subst. i.q. puer
parvus,
-a, -um I adi. A proprie 1 de quantitate exigua a corporea b
incorporea 2 de brevitate temporis 3 de ætate a additur
natu b additur annis c nude II subst. A m. 1 comp. i.q.
inferior a generatim b speciatim i.q. ignobilis, plebeius, popularis
(opp magnatibus, maioribus, nobilibus, proceribus) B n.
1 pos.(cf. parum) a gen. pretii b abl. differentiæ
c in quam parvo 2 comp.: a c.gen. b adverbialiter
3 superl. a c.gen. b gen.pretii c adverbialiter
*minus
(v.nihilominus) 1 non (nec) minus (hic illic i.q. nec non,
item) 2 non (nec, haud) minus...quam 17, 29 3 minus quam 4 quo
minus fere i.q. ne (inducit enunt.sec.5 solum ponitur
i.q. non(tantum), parum
minime,
- i.q. haudquaquam, non
paschalis,
-e i.q. ad pascham pertinens
pasco,
-vi, -stum, -scere (hic illic mediopassive) 1 proprie i.q. cibo
2 translate i.q. alo
pascuum,
-i n. de agris ubi armentum pascitur
® pascundo = pascendo
Gertz S 245, 10
® passagium = fretum
= vadum
*passim i.q. effuse, hic illic,
sparsim; Gertz M = undique
passio, -nis
1 i.q. dolor a generatim b speciatim de domini passione 2 i.q.
affectus; Gertz M = animi motus RH;etiam aegritudines
Gertz M
passus,
-us1 i.q. gradus a proprie b in imagine 2 i.q.
elocutio
® pastinare i.e.
rastro solum fodere, vineas pastinare ut vites plantare possisRH,
Gertz M pastinare = plantare sc. translate
pastor,
-is 1 proprie de custode pecoris 2 translate de officio
ecclesiastico
pastoralis,
-e i.q. ad custodiam pecoris pertinens
pastus,
-us i.q. alimentum
patefacio,
-feci, -factum, -facere 1 proprie i.q. aperio, recludo,
resero 2 translate i.q. detego, prodo a c.acc. 2 c.enunt.sec.
® patenter = clare, aperte
Gertz M
pateo,
-ui, -ere 1 c.dat. i.q. accessibilis sum, exponor a impersonaliter
b personaliter 2 abs. a i.q. me extendo b i.q. appareo (impersonaliter)
patens, -tis 1 i.q. apertus
2 i.q. se extendens 3 i.q. manifestus 4 i.q. nudus vel strictus
patenter
i.q. manifeste
*pater,
-ris i.q. genitor, parens (de viro) a nude b app. subst.
c app. adi. d app.pron.poss. e app. gen.pron.
2 de magnatibus, nobilibus, proceribus 3 de deo christiano 4 in
allocutione honorifica; Gertz S = patronus 65, 6 ;pater familias
= sacerdos parrochianus 405, 10;pater monasterii =abbas 303, 23
;patres = gubernatores ecclesiarum 14, 3; Gertz M :patres abbates
(apud Cistercienses) = abbates monasteriorum ex quibus alia monasteria
quorum abbates "filii abbates vocabantur originem ducebant;
patres = primi abbates Gertz M
paterfamilias,
-gen. patrisfamilias i.q. caput familiæ
patera,
-æ i.q. crater
® paternaliter de eo
qui clementer ut pater agit
paternus,
-a, -um i.qui ad patrem pertinet
paterne i.q. patris modo
® patescere (inchoative
< pateo)= patere Gertz M
patibulum,
-i de instrumento torturæ 1 generatim 2 speciatim de Christi
cruce
patientia,
-æ de æquanimitate, constantia, mansuetudine 1 abs.
2 c.gen. a patientis b rei
patina,
-æ de lance ciborum
patior,
-ssus sum, -ti 1 c.acc. i.q. fero, tolero 2 i.q. concedo, sino
a c.acc.c.inf. b(c.nom.)c.inf.; Gertz M : patior passive
patiens,
-tis 1 i.q. qui patitur 2 fere i.q. aptus
patienter
ferei.q. æquanimiter, moderate, tranquille
® patrator (< patro,
-avi, -atum, -are: perficere, finire) = patrator necis, pacis,
belli
patria
vide patrius II; Gertz M = caelum, = terra
® patricida = interfector
patris
patricius,
-a, -um i.q. nobilis (opp.agrestis, plebeius, rusticus);patricius
= pater, patronus Gertz S 77, 7
® patriensis = indigena
Gertz M
patrimonium,
-i de hereditate paterna (nusquam speciatim de ea hereditatis
regalis parte quæ `konunglev´vocatur) 1 abs. 2 c.gen.
® patrinus = spiritualis
pater = gudfader Gertz S 237, fragm.II, 2 (Georges : sponsor
= teutonice TaufpateRH) ; patrinus sine significatione loci RH)
*patrius, -a, -um I adi. de
eo quod ad patres pertinet i.q. domesticus, vernaculus II f. subst.
(sc.terra) A de terra patrum 1 abs. nota iuncturam patriæ
parens357, 18 2 c.gen. B de qualibet terra
® patris(s)are
(< gr. patrizare = patris moris imitari Gertz M; RH:
patrem simulare
patro,
-avi i.q. ad finem perduco, perficio
patrocinium,
-i i.q. auxilium, præsidium, subsidium 1 c.gen. 2 abs.;
patrocinium sanctorum Gertz S 21, 8
® patronisare Gertz M
= præsidio esse alicui (= patrocinari) RH
patronus,
-i i.q. defensor, tutor; Gertz S 21, 14 sanctus qui præsidio
clientis spiritualis est = genius
patruus,
-i i.q. patris frater
patulus,
-a, -um 1 i.q. apertus 2 i.q latus
pauci,
-æ, -a de parvo numero 1 adi. 2 subst.
® paucillum = pauxillum
Gertz M
paucitas,
-tis i.q. parvus numerus 1 c.gen. 2 abs.
*paulatim i.q. sensim
paulisper
de brevi temporis spatio
paululum,
-i n. 1 subst. i.q. parvum 2 adverbialiter i.q. parum
*paulum, -i n. 1 subst. i.q.
parvum a c. comparativo b c. adverbio 2 adverbialiter i.q. parum
pauper,
-is i.q. egens, inops; pauper Christi Gertz S 15, 7
pauperies,
-ei i.q. paupertas
paupertas,
-tis de statu eius qui nihil possidet, fere i.q. egestas 1 c.gen.
2 abs.
pauso,
-avi i.q. cesso; Gertz S 336, 8 = requiesco
paveo,
-i, -ere i.q. horreo 1 c.acc. 2 abs.
pavidus,
-a, -um i.q. timidus
pavimentum,
-i de fundamento 1 domus 2 turris
pavito,
-avi i.q. horreo
pavor,
-is i.q. horror
*pax, -cis 1 proprie de statu
eorum qui bellum non gerunt a abs. b c.gen. 2 in imagine i.q.
venia; Gertz M : pace privare = aliquem proscribere; aquâ
et igni interdicereRH
® peccamen = peccatum
Gertz S 135, 14 ;etiam 134, 6 peccatrices oculi
pecco,
-avi i.q. erro
pecten, -inis
m. de instrumento quo crines discernuntur
pecto,
-xi, -xum, -ctere i. pectine discerno
pectus,
-oris n. 1 de anteriore corporis parte a c.gen. b abs. 2 de
pectore sede affectuum et intellectus a c.gen. b abs. 3 de fronte,
latere a c.gen. b abs.; = cor, animus Gertz S 22, 21
pecudalis,
-e i.q. ad pecus pertinens
peculator, -is
[sc.fraudator, 325, 27 cognomine Peculatorem RH]
peculatus,
-us m. de pecuniæ fraudatione
peculiaris,
-e 1 i.q. proprius 2 i.q. singularis
pecunia,
-æ 1 de bonis, divitiis, opibus (cum de metallo tum de aliis
rebus pretiosis) a abs. b c.gen. 2 de metallo certa forma percusso,
de summa nummorum (huc trahendum esse puto)
pecuniarius,
-a, -um i.q. pecunia solvendus
pecus,
-oris n. de armentorum grege (cf. infra)
pecus,
-dis f. de armentorum grege (cf. supra)
pedes,
-itis m. 1 subst. de milite pedibus utente a abs. b c.gen. 2
adi. de quolibet pedibus utente
pedester,
-ris, -re i.q. ad pedites pertinens
pedissequa,
-æ g.c. i.q. assecla, comes 1 abs. 2 c.gen.
® peditare Gertz M =
pedibus ire
pelagus,
-i n. i.q. mare
pelex,
-icis f. i.q. concubina 1 abs. 2 c.gen.
pelicatus,
-us m. i. Venerius extra matrimonium usus
pellax,
-cis adi. i.q. dolosus, fraudulentus, versutus
® pel(l)ex = concubina
RH
® pellicia/pellicium
(< pellis Georges e.g. tunica pellicia) mitra pellicia Gertz
S = almucia 344, 25
pellicio,
-lexi, -lectum, licere i.q. fraudo, fraude vel dolo (ad)duco
pellis,
-is f. i.q. corium, cutis, tegumentum (cum hominum tum bestiarum)
1 c.gen. 2 abs. a generatim b speciatim de folliculis
® pellifex (= coriarius,
pellarius RH) Gertz S 440, 18 ;teutonice Gerber oder Kürschner
® pelliparius = pellifex
Gertz M /RH
pello,
-pepuli, -pulsum, -pellere I abs. i.q. instigo II c.acc. A i.q.
ico B i.q. depello, fugo C i.q. expello 1 c.abl. loci 2 c.præp.
III c.inf. i.q. impello, cogo sim.
pelvis,
-is f. de receptaculo (term. tech. medicinalis)
® pena (< poena)
= passio Gertz M, poenitentia RH
® penalis e.g. rota penalis
Gertz S 424, 16 ; cf. membra praebere rotae Georges; Gertz M
loca penalia i.e. ubi tormenta adhibentur
® penarius (<penus)
ad cibaria pertinens Sueton:cella penuaria = penuarium
penates,
-ium m. de ipsa domo vel curia (vi propria deorum domum protegentium
exstincta) 1 c.gen. 2 abs.
pendeo,
-pependi, -pendêre I proprie de re sublimi II translate
A abs. i.q. immineo B c. præp.ex 1 ex i.q.contineor, fulcio,
sto 2 c.præp. super i.q. incertus, suspensus sum;
Gertz M appellatio pendet = incertaRH
*pendo, -pependi, -pensum,
-pendere I proprie in aere colloco II translate i.q.
appendo, solvo, tribuo
pensum, -i n. de lana (appensa),
de lanificio 2 de quolibet negotio (appenso), alicuius quidem
momenti (nonnisi gen.) 25, 15 nec pensi duxit; Gertz M
: pensum servitutis = caeremoniae rerum divinarum
pendulus,
-a, -um 1 proprie i.q. (in aere) pendens 2 translate
i.q. ambiguus, anceps, incertus
penes
fere i.q. apud (relationem indicat) 1 c. personis
Gertz M penes illum est qui omnia antequam fiunt scit = deus
2 c.rebus
penetrabilis,
-e 1 sensu activo de iis quæ penetrant 2 sensu
passivo de iis quæ penetrari possunt
penetralia,
-um n. de interioribus partibus ædificii 1 generatim
a abs. b c.gen. 2 speciatim de ecclesia
penetro,
-avi 1 intransitive i.q. pervenio, proficiscor (difficili
via) 2 transitive i.q. supero, transeo
penis,
-is m. i. membrum virilis
® penitentia/poenitentia vide
paenitentia
® penitudo vide paenitudo
penitus,
-a, -um 1 subst. n.pl. de interioribus partibus a pos.
b comp. 2 adverbialiter i.q. funditus, plene
penna,
-æ de ea avis parte qua volat 1 abs. 2 c.gen.; Gertz S
20, 7 penne virtutum
pensatio,
-nis i. actio pensandi (pænas) de pæna quæ
hodie [sc. danice RH] vocatur `mandebod´
pensator,
-is de eo qui prtium pensat, solvit
pensilis,
-e 1 adi. i.q. pendens, pendulus 2 subst. n.pl. de iis quæ
de balteo pendent (c.gen.)
pensio,
-nis i.q. tributum 1 abs. a generatim b speciatim de iure regio
2 c.gen.; Gertz M: = propensum quod vide ( Gertz
M supplevit danice: biskopsgave "giaf"
= donum episcopi RH
penso,
-avi 1 i.q. æstimo a c.acc. b c.acc. et abl.
c sequitur ex 2 i.q. in animo habeo, volvo (gallice `penser´)
a c.acc. b c. quæstione indir. 3 i.q. (ap)pendo,
reddo, tribuo a c.acc. b c.dat et acc.4 i.q. loco
alicuius rei aliud pono, remuneror, rependo (sæpe sensu
ironico) a c.acc. et abl. b c. acc.; Gertz S
436, carm, 2, 4 = moliri, excogitare
pentecostalis,
-e i. ad festum pentecostes pertinens
® penuarius, -a, -um (<
penus) = penarius; Gertz M :penuarium = cella penoris (<penus)vide
etiam promptuarium
penuria,
-æ 1 i.q. egestas, inopia a abs. b c.gen. 2 i.q. inscitia
a abs. b c.gen.
® penus-us/penum/penus-oris
n. = cibaria
peplum,
-i n. de vestimento
*per 1 sensu locali a de
via b de distributione fere i.q. circum c sensu distributionis
exstincto, fere i.q. in c. abl. 2 sensu temporali
3 sensu instrumentali a generatim b speciatim de agente
c. verbo passivo i.q. ab c fere i.q. ex (de materia)
4 sensu modali 5 sensu causali fere i.q. propter
iuncturæ
1 per se i.q. ipse 2 per omnia i.q. omnibus partibus 3 per totum
i.q. penitus, funditus 4 per ceterum i.q. ceterum; Gertz S 266,
29 per viam = in via, per tenebras = nocturno tempore, per circuitum
= in circuitu, per ripam = secundum ripam, per lumen = lumine,
per omnia = in omnibus rebus, per = propter, per hoc = propterea
< Gertz S. Gertz M : per modum fugæ = fugientis modo;
per ordinem = ordine
perago,
-egi, -actum, -agere [RH] 1 generatim i.q. conficio, efficio,
ad finem perduco 2 speciatim de tempore i.q. consumo, dego, transigo
peragro,
-avi i.q. itinere emetior, traicio, transeo
® perca = danice: aborre,
teutonice Barsch RH
percalefacio,
-feci, -factum, -facere i.q. calidum reddo
percarus,
-a, -um i.q. valde carus
percelebro,
-avi i. rem divinam ad finem perduco
percello,
-culi, -culsum, -cellere 1 part.perf. (c.abl.) i.q. valde motus,
territus 2 ind. i.q. repente afficio, ico
percenseo,
-ui, -um, -ere i.q. censeo, puto
percio,
-vi, -tum, -re nonnisi part.perf. i.q. perculsus, permotus
(c.abl.)
percipio,
-cepi, -ceptum, -cipere i.q. accipio, haurio (cum generatim tum
speciatim de actione discendi, audiendi sim.)
percommodua,
-a, -um i.q. valde commodus
percontatio,
-nis i. actio percontandi, interrogandi
percontator,
-is de eo qui interrogat, percontatur
percontor,
-atus sum, -ari i.q. interrogo 1 abs. 2 c.acc. 3 c.enunt. sec
percrebresco,
-ui, -escere [RH] 1 de persona i.q. notus fio 2 de rebus quæ
sæpius ac sæpius fiunt
® percupere = valde cupere
Gertz M
percurro,
-curri, -cursum, -ere [RH] 1 proprie i.q. celeriter emetior 2
translate i.q. leviter tango
percussio,
-nis i.actio percutiendi, ictus
percussor,
-is de eo qui percutit, occidit, trucidat 1 abs. 2 c.gen.obi.
percutio,
-ssi, -ssum, -tere i.q. ico, pulso, tundo 1 abs. 2 c.acc.
percussus,
-i m. de eo qui trucidatus est
perdisco,
-didici, -discere i.q. cognosco, comperio, disco
perditio,
-nis i.q. calamitas, interitus
perditor,
-is de eo qui perdit
® perdiu = interdiu Gertz
M
perdo,
-didi, -ditum, -dere i.q. amitto, deleo
perditus,
-a, -um i.q. dissolutus
perdoceo,
-ui, -tum, -ere i.q. doceo; Gertz M = nuntiare
perdomo,
-ui, -itum, -are i.q. domo, subigo, supero
perduco,
-xi, -ctum, -cere 1 sensu locali 2 translate i.q. moveo, pellicio
a ind. b part. perf. de motu animi (c.abl.)
peredo,
-di, -sum, -dere i.q. consumo, devoro (cum proprie tum translate)
® peregre adv. (<
per + ager Georges : außerhalb der Stadt etc.) peregre proficisci
> ad loca externa Georges; Gertz M = peregrinari, vide
etiam perigrinor; Gertz M :peregre proficisci/ire = peregrenari
peregrinatio, -nis
de actione perigrinandi vel profiscendi i.q. iter 1 generatim
2 speciatim ad loca sancta; vide peregre
peregrinor,
-atus sum, -ari 1 proprie i.q. proficiscor a generatim b speciatim
ad loca sancta 2 translate i.q. me abalieno 167, 30 a ritu patrio
; vide peregre; perigrinari etiam: peregre esse RH
pere/igrinus,
-a, -um 1 i.q. externus (spectat ad regiones externas a adi..
b subst. n.pl. 2 i.q. alienus a adi. b subst. n.pl.; teutonice
: Pilger; vide peregre
® peremptorie adv
= firmissime
perennis,
-e i.q. sempiternus
perenniter i.q. semper
Gertz M etiam perhenniter
perennitas, -tis
i.q. æternitas
pereo,
-ii, -itum, -ire i.q. intereo (de hominibus) a nude b c. abl.
2 i.q. evanesco (de rebus); ad infernum descendere Gertz S 69,
21
pererro,
-avi 1 proprie i.q. pervagor c.obi. 2 translate i.q. ambigo,
dubito (de animo)
perfacilis,
-e i.q. valde facilis (nonnisi c. supin.)
perfamiliaris,
-e i.q. valde familiaris (c.dat.)
perfectio,
-nis i.q. absolutio, consummatio, expletio (c.gen.obi.)
perfero,
-tuli, -latum, -ferre I i.q. fero ad locum destinatum A prævalente
sensu locali 1 additur terminus 2 omisso termino
prævalet notio movendi B vanescente sensu locali
de fama, nuntio sim. 1 trans. 2 sequitur acc. c. inf.
i.q. nuntio, refero II i.q. perpetior, sustineo, tolero
perficio,
-feci, -fectum, -ficere 1 i.q. conficio, ad finem perduco 2 i.q.
facio, efficio a c.obi. b sequitur ne c sequitur quo minus
perfectus, -a, -um (sæpissime
in superl.) i. absolutus, completus 1 adi. a nude b c. abl. resp.
308, 33 cunctis humanitatis partibus perfectissimus 2 subst. n.
sing.
*perfidia,
-æ facinus vel dictum infidum, fraus, infidelitas
perfidus,
-a, -um i.q. fraudulentus, infidelis I de hominibus A adi 1
a c.dat. b nude B subst. 1 m.pl. 2 n.sing. II de rebus
perfide i.q. infideliter
‡perflecto, -xi, -xum,
-ctere 1 proprie i.q. corporis flexione labor, meo (variatio
figuræ etymologicæ) 2 translate i.q. moveo, persuadeo
®
perfocare = strangulare; suffocare Gertz M /RH
perfodio,
-di, -ssum, -dere 1 strictius i.q. terra vertenda fodio 2 latius
i.q. perforo, transfigo
perforo,
-avi i.q. traicio, tundendo transigo
perfrico,
-ui, -are i.q. condio 167, 23 (c.abl.)
perfrigidus,
-a, -um i.q. valde frigidus
perfringo,
-fregi, -fractum, -fringere 1 i.q. frango, in partes comminuo,
rumpo 2 i.q. perrumpo, perfodio (prævalente sensu præpositionis)
perfruor,
-ctus sum, -i i.q. fruor, utor 389, 24 (c.abl.)
perfugio,
-i, -itum, -ere i.q. confugio
perfugium,
-i i.q. actio fugiendi, fuga
perfunctorie i.
nomine alicuius (de eo qui alicuius vicem gerit)
perfundo,
-di, -sum, -ndere 1 proprie de re liquida i.q. aspergo, madefacio
2 translate de rebus non liquidis a i.q. compleo, imbuo b fere
periphrastice i.q. afficio, permoveo (c.abl.)
® pergamenum = charta
pergamena (< pergamenus, -a, -um < Pergamum)
‡pergenuo, -avi i. genibus
nixus repo
® pergirare (per + gyrare)
i.e.circueundo percurrere Gertz M
pergo,
-rexi, -rectum, -gere 1 proprie i.q. aliquo peto, iterfacio, proficiscor
a additur terminus b c.inf. c: ad c. gerund. 2
translate i.q. aggredior, conor, in animo habeo a c.inf. b c.sup.;
Gertz S 15, 12 pergere ad dominum = mori ;vide etiam migrare,
transire Gertz S.
® per(h)ennare
= immortalitati commendare
® perhennis vide perennis
perhibeo,
-ui, -itum, -ere i.q. affirmo, dico, profiteor 1 active c.acc.c.inf.
2 passive c.inf.
perhorreo,
-ui, -ere i.q. horreo, horridus sum 2 i.q. perhorresco, pertimesco
(c.inf./ abs.) 3 i.q. recuso (transitive)
® peribu(o)lus = (ambitus)
+ gen.: ædis sacræ Gertz S 156, h, 5 tarde Georges
periclitatio,
-nis 1 i.q. mors (cf. pereo, v.periclitor II B
2) 2 i.q. naufragium
periclitor,
-atus sum, -ari I i.q. in periculo versor, discrimen subeo II
i.q.pereo A generatim 1 c.abl. 2 abs. B speciatim de naufragio
1 c.abl. 2 abs.
periclum
v. periculum
periculosus,
-a, -um i. perculis obnoxius
periculose i. cum periculo
*periculum,
-i [periclum nonnisi in versibus legitur..] i.q. discrimen
1 c.gen. a obi. b rei periclitantis c c. gen.poss. 2 nude
iuncturæ
notabiliores [sine exemplis RH]
perimo,
-emi, -emptum, -imere 1 i.q. interimo, interficio, occido 2 i.q.
deleo, exstinguo
peremptus, -a, -um i.q.
occisus 1 adi. 2 subst.
*perinde i.q. æque,
similiter 1 sine coniunctione 2 sequitur ac, atque (...hic
illic causam ex aliena sententia significat e.g. 47, 18 ..)
a c. part.præs. b c. part. fut c c.part. perf. d sine
part. e additur coniunctivus (i.q. perinde ac si, quasi)
® peripse/ima, -atis;perissima
(< gr.peripsêma (Pauli ep. ad Corinth I,
4, 13) : spurcitia < ut porcus spurcus est
peritia,
-æ i.q. cobnitio, experientia, scientia 1 c.gen.obi. 2
c.in c.abl. 3 abs.
peritus,
-a, -um 1 i.q. c.gen.obi. i.q. gnarus, sciens 2 abs. i.q. strenuus;
Gertz M peritus +abl.
periurium,
-i de iure iurando violato
periurus,
-i m. de eo qui ius iurandum violat
perlabor,
-psus sum, -bi i. labendo circumeo
perlego, -gi,
-ctum, -gere i. a principio usque ad finem lego
‡perlingo, -xi, -ctum,
-gere i.q. lingo
perlucidus,
-a, -um i.q.perspicuus
perluo,
-i, -tum, -ere i.q. conspergo, lavo
perlustro,
-avi 1 strictius i.q. inspicio a c.obi. b abs. 2 latius a
i.q. perambulo 2 i.q. peragro; Gertz S 128, 11 = diffundo (de
luce)
permaneo,
-si, -sum, -ere i.q. remaneo, persevero (intr.)
permeabilis,
-e i qui transiri potest
‡permensor, -is i.q.
permetiens (c.gen.obi.)
permeo,
-avi 1 i.q. transeo a c.obi. b abs.2 i.q. circumeo, peragro
permetior,
-nsus sum, - tiri 1 de loco i.q. emetior, percurro a de terrestribus
b de navigando 2 de tempore i.q. transigo, consumo 3 translate
i.q. recenseo, narratione persequor
permisceo,
-scui, -xtum, -scere i.q. misceo, tempero, cum aliis rebus iungo
1 c.obi. 2 c.acc. et dat.
permissio,
-nis actus permittendi, concessio (c.gen.obi.)
permissus,
-us i. concessio (c.gen.subi.)
permitto,
-si, -ssum, -ttere 1 i.q. concedo, sino, potestatem facio a c.obi.
b c.acc. c. inf. i.q. iubeo c c. inf. d c.dat.et inf. e c.dat
et gerund. f abs. 2 i.q. committo, trado a c.acc. et dat. b reflexive;
Gertz M : passive permittor + facere aliquid
permolo,
-ui, -itum, -ere i.q. molo
‡permoneo, -ui, -itum,
-ere i.q. admoneo, præmoneo 1 c.acc. 2 additur inf.
permoveo,
-vi, -tum, -vere i.q. commoveo, compello, moveo 1 c.acc.et abl.
2 c.acc.
permotus,
-a, -um c.abl.
permulceo,
-si, -sum, -cere i.q. demulceo, delenio, mitigo (c.acc. et abl.)
permuto,
-avi commuto, muto 1 accedit acc. et abl. 2 accedit acc. et `cum´
c.abl. 3 acc.
perna,
-æ i.q. coxa suis 1 proprie = clunis RH 2 translate de mari
pernavigo,
-avi i. navigando traicio
pernicies,
-i f. 1 i.q. exitium, interitus, ruina 2 i.q.periculum
perniciosus,
-a, -um i.q. exitialis, perniciem afferens I de rebus A adi. 1
c.dat. eius cui pernicies affertur 2 additur in 3 nude B subst.n.pl.
II de hominibus A c.dat. B abs.
pernicitas,
-tis i.q. velocitas, celeritas 1 c. gen. 2 sine gen.
pernix,
-cis i.q. velox, celer
perniciter
i.q. perniciose
pernoctatio,
-nis i. actus pernoctandi
pernocto,
-avi i.totam noctem transigo
‡pernoto, -avi i.q. animadverto,
noto
pernox,
-ctis i. per totam noctem vigil
peropto,
-avi i.q. ex animo opto (c.inf.)
® perornare = ornare
Gertz M
®
perorare = orando proponere Gertz S 100, 10, (per)svadere
106, 17
perosus,
-a, -um de eo qui valde odit vel detestatur 1 pro obi. res 2
pro obi.homines
perpauci,
-æ, -a i. valde pauci 1 adi. 2 subst.
perpello, -puli,
-pulsum, -pellere i.q. impello, hortor (c.inf.)
perpendo,
-di, -sum, -dere i.q. considero, exanimo 1 c.obi. 2 additur
inf. 3 c.quæstione ind.; Gertz S 128, 17 = intellegere;
= animadvertere 198, 12 ; pro certo perpendere = pro certo habere
195, 22
perpes,
-tis 1 i.q. continuus 2 i.q.firmus, stabilis 3 de iis rebus quæ
adhuc exstant
perpetior,
-ssus sum, -ti i.q. patior, perfero, tolero
perpetro, -avi
i.q. perago, perficio
perpetuus,
-a, -um i.q. assiduus, continuus 1 de iis rebus quæ diuturnæ
vel æternæ sunt a generatim b speciatim de iure 2
de homine
‡perplexio, -nis i.q.
connexio, implicatio
® pereplexitas = dubitatio
Gertz M
perplexus,
-a, -um 1 proprie i.q. implicatus 2 translate i.q. ambiguus;
Gertz M :perplexus = turbatus
perquam
i.q. valde (augendi causa ponitur) 1 cum adi 2 cum adv. a gradu
positivo b gradu superlativo
perquiro,
-sivi, -situm, -rere 1 i.q. diligenter quæro, perscrutor
2 i.q. quæro, interrogo a c. quæstione ind. b c.obi.
c additur de d additur super
perrarus,
-a, -um i.q. valde rarus
perridiculus,
-a, -um i.q. valde ridiculus
perrumpo,
-pi, -ptum, -mpere 1 proprie a i.q. cum impetu rumpo, perfringo,
diffindo b i.q. perfodio 2 translate a i.q. interrumpo, rumpo
b i.q. dissolvo
persæpe
i.q. sæpissime
perscribo,
- psi, -ptum, -bere i.q. diligenter describo, trado
perscrutor,
-atus sum, -ari 1 i.q. investigo, perquiro, scrutor 2 i.q. exanimo,
inquiro; Gertz M perscrutatus passive
perseco,
-ui, - tum, -are i.q. per medium seco
® persecurizare Gertz
M sic conicit I, 138, 10; RH: (per = valde, securare =
tutum facere)
persecutio,
-nis i.actus persequendi
persecutor,
-is de eo qui persequitur 1 c.gen. 2 nude
persentio,
-si, -sum, -tire 1 i.q. valde sentio, animadverto a i.q. auribus
percipio, audio b aliis sensibus percipio, intelligo, c.acc.c.inf.
: 334, 6 512, 2 2 i.q. pendo, solvo
persentisco,
-ere i.q. persentio vel persentire incipio
persequor,
-cutus sum, -qui i.q. insequor (sensu hostili) 1 strictius 2
latius
perseverantia,
-æ i.q. assiduitas, constantia 1 de re diu durante 2 de
pertinacia (in bonam partem a c.gen. eius rei in qua perseveratur
b c.gen. subi. c nude 3 de pertinacia (in malam partem)
® perseveranter adv.
= perpetuo, assidue, continenter
persevero,
-avi 1 abs. i.q. continuo, duro 2 i.q. persequor, persisto,
persto a c.inf. b c.obi.
perseverans,
-tis 1 i.q. assiduus, constans, instans 2 i.q. pertinax a de rebus
b de hominibus
perseveranter
i.q. assidue, constanter, tempore non intermisso
persimilis,
-e i.q. similis 1 c.dat. 2 abs.
persisto,
-stiti, -sistere 1 c.inf. i.q. continuo, persevero, persto 2
intr. i.q. remaneo, duro 3 additur in c.abl. i.q. persto,
persevero 4 abs. fere i.q. resisto, sustineo; Gertz S 151, 40
=firmiter manere
persolvo,
-vi, -utum, -vere i.q. pendo, præsto, solvo 1 speciatim
a de nummis vel vectigalibus b de pænis vel sim. 2 generatim
a c.acc. et dat. b abs. i.q. promissa præsto
persona,
-æ 1 i.q. homo, vir 2 periphrastice (c.gen.); personæ
= prælati maioris dignitatis Gertz S 204, 2; Gertz M II,
257, 6 et 258, 21 : iunctura iuris : persona standi in iudicio
= qui ius/potestatem + gen iudicio sistendi (< sistere),
standi (<stare); cf. suis iudiciis stare (suis iudiciis
permanere) Cic.>Georges/RH; RH. nescio an "sistere"
= in iudicium venire sit et "stare" = participem constantem
esse
® personaliter = ipse
persono,
-ui, -itum, -are 1 pro subi. sonus i.q. sono 2 pro subi. homines
i.q. alta voce cano
perspicax,
-cis 1 proprie de acie oculorum 2 translate i.q. acutus, sollers,
diligens
® perspicari = videre
Gertz M
perspicio,
-exi, -ectum, -icere 1 proprie i.q. plane video, conspicio 2 translate
a i.q. cogito b i.q. cognosco, intelligo
perspicuitas,
-tis 1 de acie oculorum 2 de luce clara
perspicuus,
-a, -um 1 i.q. eximius a de homine b de rebus 2 de cælo
sereno
persto,
-stiti, -statum, -stare 1 i.q. sto 2 i.q. maneo, duro; Gertz
M = esse
perstrebo,
-ui, -ere (nonnisi in partc.præs.) i.q. strepo, fremo
® perstrepo = valde strepere
Gertz M
perstringo, -nxi,
-ctum, -ngere 1 proprie a i.q. ligo, stringo, vincio b i.q. ferio,
percutio (c.abl.) 2 translate a i.q. attingo, commoveo, tango
c.abl. b in narratione leviter attingo, brevem mentionem
alicuius rei facio c i.q. reprehendo d i.q. cogo
persuadeo,
-si, -sum, -dere 1 i.q. probo, fidem facio (c.acc. c.inf.;Getz
M: c. dat.+ inf.) 2 i.q. induco, illicio a c.inf. b c.obi.
persuasum habeo: 1 c.acc. c.inf. i.q. satis mihi constat
(ad 1) 2 abs. i.q. exoro, impello (ad 2)
persuasio,
-nis i. actus persuadendi 1 c.gen.obi. 2 nude
persulco,
-avi translate de navigando [de sulco =vestigium aratri RH]
pertæsus,
-a, -um i. tædio vel fastidio affectus (c.obi.)
pertento,
-avi 1 i.q. exanimo, experior (c.obi.) 2 i. conor (c.inf.) 3
fere i.q. impugno, improbo
pertergeo,
-si, -gere 1 proprie i.q. tergeo, detergeo 2 translate i.q. diluo
perterrefacio,
-feci, -factum, -facere i.q. perterreo 1 c.abl. 2 nude
perterreo, -ui,
-itum, -ere i. valde terreo
pertica,
-æ i. baculus, contus Gertz S 331, 20 "pertica"
notavit, ubi piscem " perca" designare voluit scriba
pertimesco,
-ui, -escere i.q. valde timeo, reformido 1 c.inf. 2 c.obi.
pertinacia,
-æ 1 in bonam partem i.q. assiduitas, firmitas, perseverantia
2 in malam partem i.q. obduratio, obstinatio a c.gen.obi. b c.gen.subi.
pertinax,
-cis 1 in bonam partem i.q. assiduus, constans, perseverans a
de hominibus b de rebus 2 in malam partem i.q. obstinatus, pervicax
pertinaciter 1
i.q. obstinate, contumaciter, nimis perseveranter 2 de alto somno
i.q. arte, graviter
pertineo,
-ui, -ere i.q. attineo, specto ; Gertz M : pertinentiæ =
attinentiæ : fundus qui pertinet/attinet; aliquae res quae
pertinent ad aliquid
pertingo,
-ere i.q. pertineo; Gertz S 315, 21 pertingere ad = adipisci,
pervenire ad
pertractatio,
-nis vide pertractio
pertractio,
-nis i. actus naves per angustum fretum pertrahendi
pertracto,
-avi i.q. considero, animo volvo; Gertz M I, 390, 12 = convivio
excipere aliquem
pertraho,
-xi, -ctum, -here 1 proprie i.q. traho a generatim
b speciatim ad obsequium vasalli præstandum 2 translate
a i.q. adduco, voco b i.q. impello, incito c i.q. allicio, illicio
d de tempore i.q. in longum traho, produco
pertranseo,
-ii, -itum, -ire i.q.transeo ; Gertz S 79, 11 = neglegendo prætermittere
pertundo,
-di, -sum, -ndere i.q. tundendo perforo
perturbatio,
-nis i.q. affectio, commotio animi
perurgeo,
-si, -gere i.q. valde urgeo
peruro,
-ussi, -ustum, -urere 1 proprie 2 translate i.q. vexo, excrucio
perutilis,
-e 1 de rebus i.q. valde utilis 2 de hominibus i.q. valde idoneus
(c.dat.)
pervado,
-si, -sum, -dere de populabunda militum transitione
pervagor,
-atus sum, -ari i.q. peragro, pererro 1 c.obi. 2 abs.
pervasor,
-is de eo qui per vim aliena invadit atque possidet (c.gen.obi.)
pervehor,
-ctus sum, -vehi i.q. eo, iter facio, proficiscor
pervello,
-velli, -vulsum, -vellere i.q. rumpo, dissolvo
*pervenio,
-i, -tum, -ire i.q. accedo, advenio 1 proprie sensu locali
(nota præpositionem apud 449, 34) 2 translate
sensu locali evanescente a pro subi. homines b pro
subi. res
preversus,
-a, -um pro subst. i.q. vir pravus, sceleratus; Gertz
S 434, 10 etiam : malus
pervicacia,
-æ i.q. constantia, pertinacia
pervicax,
-cis i.q. assiduus, constans, pertinax 1 de rebus 2 de hominibus
pervicaciter
i.q. constanter, pertinaciter, impigre
pervicus vide
pervius
pervideo,
-di, -sum, -dere 1 strictius i.q. oculis perspicue video
2 latius i.q. animo perspicuo, intellego c.acc.c.inf. :
91, 30 e.g.
pervigil,
-is i.q. valde vigil, qui tota nocte vigilat
pervigilium,
-i i.q. vigilia 1 generatim 2 speciatim de variis
festis Christianorum:; circumcisionis 311, 19 divini natalis
427, 30 ;542, 4 pentecostalis festi
pervius,
-a, -um 1 de iis quæ transiri possunt a c.dat. b nude 2
de iis quæ penetrata, transfixa sunt
pervolito,
-avi i.q. pervolo, per aliquem locum volo (c.obi.)
*pes,
-dis 1 proprie de infima corporis parte a hominum (vel deorum)
b bestiæ c simulacri 2 plus minus translate hæ locutiones
dicuntur e.g. 29, 5 3 de certa mensura 248, 34
pessulum,
-i i. vectis quo fores clausæ obfirmantur intus [danice`
en slå´, teutonice `riegel´RH]
pessulus,
-i vide pessulum
pessumdo,
-dedi, -datum, -dare [infin. pessundare scribitur]
i.q. undis mergo (quasi ex voce `undare´tractum)
pestifer,
-a, -um i. pestem afferens 1 speciatim de morbis vel periculis
morbiferis 2 generatim i.q. exitiabilis, perniciosus
pestilens,
-tis i.q. pestifer
pestilentia,
-æ de morbo mortifero
pestis,
-is 1 proprie de morbis 2 translate a generatim de
exitio, pernicie b speciatim meton. de variis animi
affectibus c de variis incommodis vel molestiis
petitio,
-nis i.q. flagitatio, rogatio (plur. i.q. preces) 1
generatim a c.gen.obi.b c.gen.subi. c c.pron.poss.
d nude 2 speciatim de matrimonio petendo
petitor,
-is de eo qui alquid petit vel rogat 1 generatim a c.gen.obi.
b nude 2 speciatim i.q. procus a c.gen.obi. b nude
*peto, -ivi, -itum, -ere I
notione movendi non plane obscurata A sensu locali
prævalente 1 i.q.iter facio, proficiscor (c.obi.
loci) 2 i.q. adeo, convenio B sensu hostili prævalente
i.q. adorior, aggredior, tento 1 c.acc.et abl. 2 c.acc.
3 c.acc.et dat. 4 additur unde II sine notione
movendi A i. oro, precor, rogo 1 c.acc. 2 additur
ab c.abl. 3 c.acc. c.inf. 4 additur ab et
acc.c.inf. 5 c. obi. et inf. 6 abs. B latius i.q. assequi
conor, flagito, quæro 1 generatim a c.acc.
b c.acc.c.inf. 2 speciatim de matrimonio vel de stupro
petendo C [RH]i.q. affecto, appeto, cupio 1 res 2
hominem D fere i.q. accerso, comparo, conquiro 1 res 2
homines (i.q. lacesso)
iuncturæ
notabiliores: fugam peto 123, 21 aliquid raptu 444, 11 quæstum
473, 3
petens, -tis i.q. procus
petra,
-æ i.q. lapis, rupes, saxum; Gertz S 354, 12 = terra ; 88,
18 = Christus
petrinus,
-a, -um i.q. lapideus
petrosus,
-a, -um i.q. plenus lapidibus
petulans,
-tisi.q. audax, immodestus, lascivus 1 adi. 2 subst.
petulanter
i.q. immoderate, immodice,
petulantia,
-æ i.q. insolentia, protervitas, superbia I de hominibus
A c.gen. 1 personæ 2 rei B abs. II de equis
petulcus,
-a, -um i.q. lascivus, levis, protervus
phalanx,
-gis i.q. acies, cohors 1 sing. 2 plur.; Gertz S 161, 10 phalanga
f.
phaleratus,
-a, -um (< phalerae = ornatus(, -us)frontis/pectoris nitidus;etiam
phalerae equorum) = ornatus
® phanum = fanum
pharetra,
-æ i.q. receptaculum sagittarum
‡physiculo, -avi i.q.
divino, vaticinor 20, 14
piaculum,
-i 1 i.q. instrumentum placationis Georges : porco piaculum facere
2 i.q. nefas, delictum
piceus,
-a, -um i.q. ater, pullus
pictura,
-æ i.q. imago vel picta vel cælata
pietas,
-tis 1 de pio mentis habitu a erga Deum i.q. devotio b erga consanguineos
c erga regem d erga patriam e erga amicum i.q. amicitia f in
hostem victum i.q. clementia 2 de iustitia 3 de officio;cf.
imago pietatis; imago = Brustbild vide Søren Karstensen
Humaniora 1996, 4 ; pietá :familia Christi sub cruce
® pigacium = calceus Graecus
Gertz S 242, 2
piger,
-gra, -grum i.q. iners, lentus 1 abs. 2 sequitur ad 3 c.inf.
pigre
i.q. lente, segniter
piget,
-uit, -erei.q. fastidium, pænitentia, tædium est 1
c.inf. 2 c.gen. rei fastidium præbentis
® pignero = pignori do;
etiam = pigneror : pignus accipio ; pigneratio
= 1 actio pignori dandi 2 et accipiendi ;pignerator qui
pignus accipit
pignus,
-oris n. I i.q. res(vel persona) ad fidem alicui faciendum tradita
A generatim 1 c.gen.rei 2 nude B speciatim de liberis utpote
coniugii pignoribus II i.q. divitiæ; Gertz S 81, 20 pignora
= reliquiæ sanctorum
pigritia,
-æ i.q. lentitudo, segnitia
® pigrito-atus sum, -ari
= neglegere Gertz M
pila,
-æ i.q. sphæra
pilleolus,
-i i.q. tegimentum capitis, pilleus
pilleus,
-i i.tegimentum capitis
pilum,
-ii.q. iaculum, telum
pilus,
-i i.q. capillus, crinis
pincerna,
-æ m. 1 generatim de eo qui pocula ministrat 2 speciatim
de magistratu regis
pingo,
-nxi, -ctum, -ngere i.q. colorare, colorem inducere
® pinguedo = pingue, -is
n sive adeps
pinguesco,
-ere i.q. pinguis, optimus fio
pinguis,
-e i.q. fecundus (de agro)
pirata,
-æ m. i.q. prædo maritimus; Gertz M I, 47, 8 :piratia
= praedatio maritima
piraticus,
-a, -um i. quod ad prædationem maritimam attinet 1 adi.
2 subst. f. a de munere piratarum b de piratis ipsis
piscatio,
-nis i.q. actio piscandi
piscator,
-is i.q. homo qui pisces capit
piscatorius,
-a, -um i. quod ad piscatorem attinet
pisciculus,
-i i.q. parvus piscis
piscis,
-is m. i. nomen animalis
piscor,
-atus sum, -ari i.q. pisces capio
pistor,
-is i.q. homo qui panem coquit; pistoria ars = ars pistoris
Gertz S 401, 11
® pistrinum quo grana
contunduntur RH < Georges (< pinso-pinsi/pinsui-pinsum/pinsitum/pistum/
pisum)
® pitantia = victus monachorum
Gertz M II, 202, 3;273, 18/RH ;> gallice : pitance "
une maigre pitance"; le pitancier = monachus qui victum diurnum
distribuit RH;cf. origine germanico : bítan lingua angelica/
lingua saxonica :bîtan quod initio = findere est
pitisso,
-avi i.q. minutim sorbeo (opp.bibere)
pius,
-a, -um i.q. certo erga deos vel homines officio obædiens
1 de hominibus a adi. b nude 2 de actionibus et condicionibus
a c. subst. b pium est c.inf.
pie
i. pio animo; Gertz S 23, 46 = misericorditer
® placabilis = bono animo
in aliquem
placamen,
-inis i.q. instrumentum placationis
placatio,
-nis i.q. actio placandi, leniendi
placenta,
-æ i.q. crustum, libum
® placenter amicus
Gertz S 445, v.22 = qui placet et amicus est
placeo,
-ui, -itum, -ere 1 usu personali i.q. gratus, iucundus sum a c.dat.
b sine dat. 2 usu impersonali i.q. constituo, censeo a c.acc.c.inf.
(c.dat.109, 31) b c.inf.
placentia,
-um n. de iis quæ placent
placitum,
-i n. (nusquam de terræ placitis) i.q. propositum; fere
= consilium publicum Gertz S 240, II, 20
placidus,
-a, -um i.q. clemens, mitis, lenis
placide i.q.
clementer, leniter
® placitare = disputare
in placito vide placitum Gertz M/RH
® placitus (etiam
= placidus RH) (< placeo = tranquillo) = dilectus, gratus,
iucundus alicui.RH
placo, -avi
i.q. clementem facio, lenio
1 plâga,
-æ 1 i.q. ictus 2 i.q. vulnus Gertz M plagam gerere
2plaga,
-æ i.q. regio, pars
planctus,
-us m. i.q gemitus, plangor
plane i.q.
omnino, prorsus
planeta, -æ
i.q. stella errans
plango,
-xi, -ctum, -gere i.q. doleo, lugeo, mæreo 1 acc. 2 c.inf.
plangor,
-is i.q. actio plangendi, gemendi
planities,
-ei i.q.campus patens
planta,
-æ i.q. pars inferior pedis vel pes(pars pro toto)
® plantatio < planto
(e.g.vineam) Gertz M/RH
® plantula = germen Gertz
M/RH
planum,
-i i.q. campus, locus planus, planities
® plasma = creatura
Gertz S 230, 16
platea,
-æ i.q. via strata, locus apertus inter domus oppidi
® plaustrare = plaustro
vehere Gertz S 245, 10
plaustrum, -i
i.q. vehiculum onerarium
plausus,
-us 1 generatim de fremitu, strepitu 2 speciatim de fremitu assensionem
significante
® plebanus = sacerdos
pagi Gertz M/RH
plebecula,
-æ i.q. homines infimi ordinis, plebs (sensu peiorativo);
Gertz M: plebicula
plebeius,
-a, -um de iis quæ ad plebis ordinem pertinent 1 adi. 2
subst. m. i.q. ignobilis, popularis, vulgaris
plebiscitum,
-i i.q. lex (prima notione obscurata)
plebs,
-is f. 1 de ea populi parte quæ magnatibus, potentibus,
primoribus opponitur (additur populi nomen...) 2 de toto populo
3 sensu christiano (opp.clerus) = populus in ecclesia/ecclesiasticus
;laicus populus Gertz S 20, v. 1 et 228, 23
plecto,
-xi, -xum, -cterei.q. ferio, punio (syn. cædo)
plectrum,
-i i.q. instrumentum quo chordæ citharæ tanguntur
® plenarie = copiose
Gertz M/RH
® plenitudo = abundantia
Gertz M/RH
plenus,
-a, -um i.q. abundans, completus, repletus (opp.vacuus)
1 c.gen. 2 c.abl. 3 nude fere i.q. magnus
plene
i.q.valde (opp. minus)
plerusque,
-aque, -umque [nonnisi plurali numero] de maxima parte,
de numero permagno 1sust. a c.gen.b nude 2 adi.
*plerumque
adv. i. (per)sæpe, sæpissime
® plicare = complicare
Gertz M/RH
plorabundus,
-a, -um i.q. flebilis
pluma,
-æ i.q. penna parva et mollis
® plumbetum = plumbeum,
-ei, n. = capsula plumbea
plumbeus,
-a, -um i.q. ex plumbo factus
pluvia,
-æ i.q. imber
®
pluvialis Gertz S 70, 13 scribitur pluialis
pluvius,
-a, -um i.q. imbricus, pluviosus
® pneuma = spiritus sanctus
Gertz S136, 4
poculum,
-i 1 de scypho ex quo bibitur 2 de exemptione poculi, haustu,
potione 3 de eo quod poculum capit a proprie de cerevisia b translate
podex,
-icis i.q. nates, posticum
® podium = baculum (teutonice
Krücke)sic Gertz S 243, 19; podium significat quod alicuius
fulcimentum (> fulmentum) est, fulcire = sustinere RH; claudus
hoc loco citato spondâ aliquâ usus est
poema,
-atis n. i.q. carmen
*pæna, -æ I proprie
A de ea re qua male factum compensatur 1 speciatim 322, 20 detractæ
expeditionis (danice: `lethangvithe´) 2 generatim (cf. pendo,
persolvo, remitto, solvo, sumo) B i.q. supplicium, ultio II translate
i.q. calamitas, malum, mors etc.
pænalis,
-e de eo quod ad pænam attinet
poësis,
-is 1 i.q. ars poetica 2 i.q. opus poeticum, carmen
poeticus,
-a, -um i.q. a poeta factus
polio,
-ivi, -itum, -ire i.q. exorno
politus, -a, -um i.q. excultus,
elegans
polleo,
-ere 1 c.abl. i.q. excello, splendeo 2 c.acc. et abl. i.q. possum,
valeo
pollens, -tis i.q. potens,
validus(c.abl.)
pollex,
-icis i.q. nomen primi digiti
polliceor,
-itus sum, -eri i.q. promitto, fidem do 1 c.acc. 2 c.acc. et
gerund. 3 additur acc. c.fut.inf. 4 c.inf. 5 nude
pollicitatio,
-nis i.actio pollicendi, promissum 1 c.gen. 2 nude
polluo,
-i, -tum, -ere i.q. commaculo, contamino, inquino 1 proprie in
proverbio 111, 7 nidum 2 translate a generatim b de coitu
c de peccato (notione christiana)
polus,
-i i.q. vertex cæli 2 i.q. cælum
pompa, -æ
1 de funere 2 de qualibet manu 3 i.q. decus, gloria, honor
® pompatice = admirative
® pompositas = magnificentia
Gertz S 222, hist.4
® poma(e)rium = ubi pomi
omnium artium florescunt RH
pomum,
-i i.nomen fructus omnium arborum RH
pondero,
-avi i.q. æstimo ® = pendo Gertz S III 403, 27 stricte.
ponderosus,
-a, -um i.q. gravis
® pondo indeclin.
= libra Gertz M/RH
pondus,
-eris n. 1 proprie de gravitate corporis a c.gen. b nude ; fere
i.q. corpus grave 185, 39 2 translate a in bonam partem i.q.
auctoritas, gravitas, momentum [Georges II B Gewicht RH] b in
malam partem i.q. calamitas, labor, onus
pone
adv. i.q. post
pono,
-sui, -situm, -nere 1 i.q. colloco, constituo 2 i.q. habeo, numero,
duco 3 i.q. depono 4 i.q. impono; ponere super altare Gertz S
15, 23; Gertz M : ponere se ad aliquid = in animo habere; ponere
in memoria = meminisse ;ponere sibi ad aurem = alicui aures praebere
Gertz M /RH
*pons, -tis m. i. opus constructum
quo impedimentum transitur ; additur nomen pontis e.g. Sleswicensi
516, 31; Gertz M pons volubilis quod vide qui elevari
potest RH
pontifex,
-icis i.q. episcopus 1 speciatim de episcopo Romano sive papa
2 generatim de aliis archiepiscopis et episcopis a c.gen. b c.adi
; nota iuncturam pontifex maximus de archiepiscopis c nude;
= summus Judæorum sacerdos Gertz S 102, 2
pontificalis,
-e i.q. episcopalis 1 adi. 2 subst. n.plur. i.q. insignia episcopi
pontificatus,
-us 1 speciatim de dignitate papali 2 generatim de episcopatu
a c.gen. b c.adi. ;nota iuncturam pontificatus maximus
c nude
pontificium,
-i i.q. dignitas episcopalis 1 in universum 2 abstractum pro concreta
voce pontificis
pontus,
-i m. i.q. mare
popina,
-æ metonymice de cibis
poples,
-itis i.q. genu (pars pro toto)
popularis,
-e i. ad populum pertinens, plebeius, rusticus I adi. II subst.
A m. plur. 1 i.q. plebs, plebei, rustici 2 de omnibus Daniæ
incolis B m. sing. 1 de singulis plebeiis 2 totum genus indicat
3 de milite gregario
polatio,
-nis i.q. actio populandi, prædatio, spoliatio
populator,
-is i.q. prædator
populor,
-atus sum, -ari i.q, prædor, vastando deleo 1 c.acc. 2
nude
® populosus = plenus multorum
hominum
populus,
-i de civibus alicuius terræ vel provinciæ a c.gen.
b c.adi. c nude 2 de plebe, rusticis, vulgo (vel prævalente
quidem hac notione...) a c.adi. b nude 3 de multitudine, numero
aliquo a c.gen. b nude 4 de Christianorum conventu
porcus,
-i i. nomen animalis luto assueti
® porosus =
perforatus
porrectio,
-nis i.q. extensio
porrigo,
-rexi, -rectum, -rigere 1 sensu strictiore i.q. extendo (passivum
sensu mediali 7, 5) sensu latiore i.q. do, præsto, trado
porrectus, -a, -um i.q.
longus, protensus
porro
vi debilitata fere i.q. sed, autem
porta,
-æ fere i.q. ianua 1 c.gen. 2 nude
® portarius = ianitor
® portator/portitor qui
aliquid portat
portendo,
-di, -tum, -dere i.q. ominor
portentum,
-i 1 i.q. omen, prodigium 2 i.q. monstrum a generatim b de homine
malo et scelesto
portio,
-nis i.q. pars 1 generatim a c.gen.part. 2 speciatim de prædæ
parte; = hereditas Gertz S 369, 7
*portus, -us 1 proprie de
navium receptaculo a c.gen. b c.adi. c nude 2 translate 105,
7 errabundæ Veneris
posco,
-poposci, -poscere i.q. peto, rogo 1 generatim a c.acc. b additur
inf. vel acc. c.inf. c abs. 2 speciatim in matrimonium 39, 12
221, 36
positio,
-nis 1 i.q. situs 2 i.q actio ponendi, datio
® posse = potestas quod
vide
possessio,
-nis 1 i.q. actio possidendi, usurpatio 2 i.q. dominatio a c.gen.
b nude 3 i.q. bonum
possessor,
-is i.qui aliquid possidet 1 c.gen. 2 abs.
possibilis,
-e 1 de eo quod fieri potest 2 de eo quod potestatem dat
® possibilitas etiam
= facultas
possideo,
-sedi, -sessum, -sidere i.q. habeo, teneo
possido,
-sedi, -sidere i.q. capio, occupo
*possum,
-tui, -sse i.q. valeo (nusquam infinitivus subst.indeclin.
usurpatur sicut sæpe apud scriptores medii ævi)
1 sequitur infinitivus (loco obiecti) ; pro coniunctivo
futuri 518, 28 pro coniunctivo imperfecti 174, 9 a notione
propria non imminuta b vanescente sensu propria e.g.
174, 1 2 sine inf. a c.acc. b additur quam c.abl.
c additur quam c.adv. d nude
*post I adv. de tempore i.q.
postea II præp. c.acc. A de tempore 1 generatim 2 speciatim
c. part. et subst. B de loco i.q. pone, ultra, , trans 1 generatim
2 speciatim C de ordine 1 generatim i.q. secundum 2 speciatim
vergit in notionem conparativum ;269, 32 cetera morum documenta
(fere i.q. præter); Gertz M: post se = ex se, ex suo nomine
postea
de tempore posteriore
posteritas,
-tis 1 generatim de futuris a abs. b c.gen. 2 speciatim de prole
*posterus,
-a, -um I gradu positivo A sing. de tempore a i.q. sequens
b i.q. futurus 2 de loco B plur. de hominibus futuri ævi
II gradu comparativo A adi. 1 de tempore a i.q. serus b
i.q. minor natu 2 sensu locali de eo qui pone positus est B adverb.(posterius)
1 de tempore 2 de loco III gradu superl. A adi. 1 i.q.
ultimus, extremus a de tempore b de loco c de gradu honoris B
adverb. (postremo) fere i.q. denique (in enumeratione)
posthabeo,
-ui, -itum, -ere i.q. postpono 1 c.dat. 2 abs.
postica,
-æ de ianua in aversa ædis parte sita
posticum,
-i i.q. postica
postis,
-is 1 de ianuæ trabibus 2 de pila, columna
*postmodum
(vox Saxoni familiarissima) i.q. postea
postpono,
-sui, -situm, -nere 1 proprie i.q. post tergum relinquo 2 translate
i.q. secundo loco pono a c.dat rei vel personæ prælatæ
b abs.
*postquam
i.q. ubi, cum 1 c.perf. 2 c.præs. 3 c. plusqpf.; Gertz M:
postquam = cum + coniunctive plusquampf. vel imperf.
postridie
i.q. postero die
postulatio,
-nis i.q. petitio 1 c.gen. a obi. b subi. 2 abs.
postulo,
-avi 1 generatim i.q. flagito, peto, posco a c.acc. b c.inf. c
c.acc.c.inf. d sequitur ne e abs.2 speciatim iuridice
i.q. cito; Gertz M postulare in archiepiscopum [sc.:
aliquem RH] Gertz M addit:ut ex aliena ecclesia
(Ducange), in protectorem ordinis postulatus = unanimi ordinis
consensu petitus II, 289, 24 vide protector
postulatum,
-i de iis quæ postulantur
® potabilis quod bibere
potes
potens,
-tis [gen.plur. -tum :123, 42 208, 16 512, 27] I adi A i.q.
potentia præditus 1 nude a de dis vel hominibus b de rebus
2 c.abl. 3 c.gen. (opp. impotens); Gertz M potens + inf.
B i.q. corporis viribus excellens, validus
II subst. A m. sing. i.q. vir potens
B m. plur. i.q. magnates, nobiles
potenter i. cum potentia
Gertz M = per vim
potentia,
-æ i.q. auctoritas, potestas 1 c.gen. a subi. b obi. 2 nude
potestas,
-tis 1 i.q. auctoritas, dicio, potentia a c.gen. b abs. 2 i.q.
copia, facultas (c.gen.obi.) Gertz M potestative = auctoritate
imperioque RH/ Gertz M
potio,
-nis i.q. liquor ad potandum aptus
potior,
-tus sum, -ri i. aliquid obtineo, occupo, in possessionem meam
redigo [semper c.abl.RH]; Gertz M:potior c.acc.I, 20, 3,
I, 227, 8 c.gen. potitus passive I, 134,
21
® potiores = meliores
(regni), principes 432, 29 Gertz S.
potis,
-e de eo qui aliquid potest
*potior, -is
fere i.q. melior I adi. II adv. A in universum B variæ iuncturæ
1 potius quam 2 quin potius
potissimus,
-a, -um i.q. optimus 1 adi. 2 n.adv,
potitor,
-is expugnator, possessor
poto,
-avi i.q. bibo, facio aliquem bibere Gertz S 224, 54
potus,
-a, -um de eo qui potavit 1 c.abl. 2 sine abl.
potus,
-us de bibendis i.q. potio
præ i.q.
ante, pro 1 de loco a proprie b in imagine 2 de comparatione;
Gertz M = ob/propterI, 44, 17
præacutus,
-a, -um i. anteriore parte acutus
præaltus,
-a, -um i.q. valde altus
® praeamare = magis amare
Gertz M
® praeannosus = valde
annosus Gertz M
‡præarduus, -a,
-um i.q. valde arduus, difficilis
® præbenda-ae f./prebenda
= victus, canonici stipendium vel beneficium Gertz S 301, 6
® præbendarius
= qui præbenda fruitur, canonicus
præbeo,
-ui, -itum, -ere 1 i.q. præ me fero a in universum b reflexive
2 i.q. do a c.acc.et dat b c. acc. 3 i.q. curo (c.gerund.)
® præbita- orum:
materialiter = stips
præcautus,
-a, -um i.q. valde cautus
præcedo,
-ssi, -ssum, -dere 1 intr. i.q. prægredior 2 trans.i.q.
prævenio; precedentes = antecessores Gertz S 80, 3
præcelero,
-avi i. celeritate antevenio
præcello,
-ere i.q. præsto;praecelsus (c. comparatione)
= praeclarus
præceps,
-ipitis i.q. celer, rapidus 1 adi. a nude b additur res in quam
ruitur 2 n.subst.
præceptio,
-nis i.q. monitio
præceptor,
-is i.q. magister
præcerpo, -si,
-tum, -ere i.q. præoccupo
præcessio,
-nis i.q. actio præcedendi, prægressio
præcessor,
-is de eo qui præmissus est
‡præcessus, -us
i.q. præmissio
® præciare vide
pretiare Gertz M/RH
præcido,
-di, -sum, -dere (cf. præcise) i.q. partem abscido, disseco
præcingo,
-xi, -ctum, -gere 1 i.q. circumdo 2 i.q. obvolvo
præcipio,
-cepi, -ceptum, -cipere i.q. impero, iubeo 1 c.acc.c.inf. b
additur dat. 3 additur ut/ne 4 additur coniunc.
5 c.acc. 6 abs (auditur inf.)
præceptum, -i i.q.
imperium, mandatum 1 abs. 2 c.gen. a obi. b subi.
præcipitium,
-i 1 i.q. locus præruptus 2i.q. actio præcipitantis
a proprie b translate
præcipito,
-avi i.q. deicio, demitto 1 proprie, Gertz M se paecipitare +
dat. = in + acc. 2 in imagine
præcipuus,
-a, -um i.q. excellens, præstantissimus, primus 1 de hominibus
a c.gen. b c. præpositionibus c nude d c.abl. 2 de rebus
præcipue
i.q. imprimis, maxime
præcise
i.q. accurate
præclarus,
-a, -um i.q. famosus, speciosus
præclare i.q. splendide
præcludo,
-si, -sum, -dere i.q. obstruo
præcluis,
-e i.q. præstans, excellens; Gertz M precluis < prae
+ clueo/cluo
præco,
-nis de eo qui ad convocandum præmittitur, etiam
apparitor Gertz M
® praeconarius Gertz
M quod ad praeconem pertinens :vox preconaria
præcognosco,
-novi, -nitum, -noscere i.q. antea cognosco
præconium,
-i i.q. laus
præcordia,
-orum n. i.q. diaphragma, viscera 1 proprie 2 translate de sensuum
sede
præcordialis,
-e i.q. intimus
præcurro,
-ri, -sum, -rere 1 i.q. antevenio, prævenio a c.acc. b
c. acc. et abl. 2 i.q. præsto, supero
*præda,
-æ 1de viventibus captis 2 de rebus i.q. spolia
prædamno,
-avi i.q. condemno [etiam: ante condemno 463, 16 RH]
prædatus,
-us m. i.q. rapina
prædecessor,
-is i.q. antecessor
prædensus,
-a, -um i.q. densus [valde densus RH]
® praedestinare Gertz
S 313, 18 = destinare Gertz M I, 126, 21 = praestituere RH
prædicatio,
-nis (nusquam sensu christiano) i.q. preces
® praedicator Gertz M
: fratres predicatores = Dominicani
prædico,
-avi (nusquam sensu christiano) 1 sequitur acc. (c.inf.)
i.q. declaro 2 additur abl. rei propter quam aliquid
laudatur; Gertz S autem 15, 1 et passim de oratione sacra, etiam
crucem predicare = ut deo militaret
prædico,
-xi, -ctum, -cere i.q. prænuntio 1 intr. 2 trans. 3 sequitur
acc.c.inf.
prædictus,
-a, -um de rebus vel personis supra commemoratis
prædictio,
-nis i.q. actio prædicendi, divinatio, prænuntiatio
1 abs. 2 c.gen. a subi. b obi.
‡prædignus, -a,
-um i.q. dignus
® praedilectus = valde
dilectus Gertz M
prædisco,
-dici, -scere i.q. antea disco, prænosco 1 c.acc. 2 cum
quæstione indir.
® praedistare = valde
distare Gertz M
præditus,
-a, -um i.q. instructus, ornatus
prædium,
-i i.q. bonum, fundus
prædo,
-nis 1 generatim de eo qui prædam agit 2 speciatim i.q.
pirata
® praedoctus =valde doctus
prædor,
-atus sum, -ari i.q, rapio 1 abs. 2 c.acc.
prædabundus,
-a, -um de eo qui prædam agit
prædurus,
-a, -um i.q. valde durus
® praedux qui omnium periculorum
peritus viam (amnis/maris) monstrat Gertz M/RH
® praeeligere = praeferre/praeponere
Gertz M/RH
præemineo,
-ere i.q. præcello
præeo,
-ivi, -itum, -ire i.q. ante eo, præcedo, præcurro
® praefatus = praedictus
Gertz M
præimo,
-emi, -emptum, -ere i.q. antea emo
præfectura,
-æ 1 de minore terræ parte vel provincia (cum sensu
latiore i.q.`jarledømme´tum pro ducatu `hertugdømme´
e.g. 378, 28 a c.gen.subi. b c.gen.obi. c c.adi. 2 de magistratu
eius viri qui provinciam regit (cum sensu latiore tum pro ducatu
e.g. 411, 34 de munere quæstoris regii [dan. ` ombudsmand´])
a c.gen.obi. b nude
*præfero,
-tuli, -latum, -ferre 1 i.q. (ante me) gero (pro obi. corporalia)
2 i.q. præ me fero, demonstro (pro obi. incorporalia) 3
i.q. præficio 4 i.q. antefero a c.dat. b sine dat.
prælatus, -i m.
i. abbas; Gertz S 325, 10 = princeps
® praelibare Gertz M
(Vergil) = praegustare; > praetangere I, 192, 15 ;praelibatus
= praefatusII, 175, 11
præficio,
-feci, -fectum, -ficere i.q. aliquid curandum trado (c.dat.)
præfectus, -i m.
1 de principe qui urbem vel provinciam regit (cum sensu latiore
i.q.`jarl´, tum sensu strictiore i.q. comes, dux `greve,
hertug´, de quæstore regis i.q.` gældker´517,
5) a c.gen.loci b c.gen. incolarum c nude 2 pl. i.q. magnates,
nobiles
præfigo,
-xi, -xum, -gere i.q. præstituo; Gertz M præfigere
electionem = electionem constituere; diem præfigere = (concilium)
in certam diem indicere
præfoco,
-avi i.q. suffoco
*præfor, -atus sum,
- ari [295, 14 præfari, ceteris locis nonnisi part.perf.legitur]
1 i.q. antea commemoro 2 i.q. dico a c.acc.c.inf. b c.nom. et
inf. 3 i.q. prædico (de futuris)
præfractus,
-a, -um i.q. gravis, rigidus, severus
præfracte i.q.
graviter
præfrigidus,
-a, -um vide perfrigidus i.q. valde frigidus
prægrandis,
-e i.q. valde grandis
® prægravare = valde
gravare
prægravis,
-e i.q. valde gravatus
præhabeo,
-ui, -itum, -ere i.q. antea habeo
præicio,
-ieci, -iectum, -ere i.q. obicio
præiudicium,
-i i.q. detrimentum; Gertz M: propositum incipio pro aliquo qui
aptior esset RH
prælatio,
-nis i.q. actio præferendi 2 i.q. dominatio 3 i.q. prælatorum
ordo (t.t.eccl.)
® prælatus = ecclesiasticus
ordinis magnificentioris Gertz M/RH; prælatio = munus magnificentius
prælectus,
-a, -um vide prædictus
prælongus,
-a, -um i.q. valde longus
præmemoratus,
-a-um i.q. antedictus
® praeminere =excellere
Gertz S 102, 6
præmitto,
-si, -ssum, -ttere i.q. antemitto 1 proprie 2 translate
*præmium, -i n.[<
Blatt :vide prævius ; præ et emo Georges; nullo testimonio
RH] i.q. palma, pretium 1 c.gen. a rei b presonæ
2 abs.
præmollis,
-e i.q. magnopere mollis
præmoneo,
-ui, -itum, -ere i.q. antea moneo 1 c.gen. 2 c. enunt.sec.3 c.acc.
(c.inf.)
præmonstro, -avi
i.q. monstro
præmunitus,
-a, -um i.q. paratus, providus
prænominatus,
-a, -um i.q. antedictus
prænosco,
-vi, -tum, -scere i.q. antea cognosco 1 c.acc. 2 c.acc.c.inf.
prænoto,
-avi 1 i.q. antea noto, præfigo, signo 2 i.q. animadverto
prænuntius,
-a, -um i.q. ominans
præopto,
-avi i.q. malo 1 additur quam 2 nude
præparo,
-avi i.q. paratum reddo 1 c.dat. 2 sine dat.
præpedio,
-vi, -tum, -re i.q. impedio
præpes,
-tis i.q. celer, præceps
præpollens,
-tis i.q. pollens, potens, validus
præpondero,
-avi i.q. antecedo, anteeo, prævaleo 1 c.dat 2 nude
præpono,
-sui, -situm, -nere 1 i.q. antepono, præfero, præpono;
Gertz S 194, 29 = spem dare, promittere
præpositus,
-i m. i.q. præfectus; Gertz S 263, 21 (in ecclesia cathedrali)
= da.provst, Probst., ad quem reditûs recipiendi et administrandi
cura pertinuisse videtur (Ducange) [reditus = vectigalia RH] ;praepositura
minoris dignitatis munus fuisse videtur. canonico ea mandabatur;
ille praedium aliquod ad capitulum pertinens administrabat
præpotens, -tis
de eo cui potestas data est aliquid faciendi (c.inf.)
præproperus,
-a, -um 1 proprie i.q. velox 2 translate a i.q. maturus b i.q.
inconsideratus
præpropere i.q. velociter
2 i.q. inconsiderate
præquiro,
-sivi, -situm, -rere i.q. antea quæro (c.quæst.indir.)
præradians,
-tis i.q. fulgidus, splendidus
præripio,
-ripui, -reptum, -ripere i.q. antea rapio
prærodo,
-si, -sum, -dere i.q. (ar)rodo
prærogativa,
-æ (vere centuria praerogativa) i.q. præstantia,
(Georges :der Vorzug) Gertz S 385, 32 prerogativa decoris = praecipuus
decor
prærogo,
-avi i.q.præfero
præruptus,
-a, -um 1 i.q. arduus, præarduus, præceps 2 i.q. violentus
prærupta,
-orum n. i.q. præcipitium 1 c.gen. 2 abs.
præs,
-dis fere i.q. pignus, obses
præsagio,
-vi, -re 1 i.q. animo antecapio 2 i.q. ominor
præsagium,
-i n. 1 i.q.actio præsagiendi, præsensio 2 i.q. omen
a c.gen. b abs.
præsagus,
-a, -um i.q. præscius, providens 1 c.gen. 2 abs.
® presby(i)ter = sacerdos
Gertz S passim
præscio,
-vi, -tum, -re i.q. antea scio, præsentio, præsagio
præscientia,
-æ 1 i.q. præsagitio 2 i.q. prædictio
præscius,
-a, -um i.q. præsentiens, providus 1 c.gen.obi. 2 abs.
præscribo,
-psi, -ptum, -bere i.q. præcipio
*præsens,
-tis1 de eo qui adest cum subst. tum adi.; nota usum
quasi adverbialem (i.q. coram) :188, 37 2 i.q. qui nunc est
(sensu temporali) ; nota ad præsens i.q. nunc
præsentia,
-æ de iis qui(quæ) adsunt 1 c.gen subi. (additur
pron.poss. 357, 23) 2 abs.
præsento,
-avi i.q. exhibeo 1 de hominibus 2 de rebus; Gertz S presentare
(morbidum ad sanandum vel sanatum ad gratias agendas sancto 274,
12
præsepium,
-i n. i.q. præsepe
præsertim i.q.
imprimis, præcipue(particula vi illustrandi prædita)
1 sequitur cum 2 nude
præses,
-idis m. 1 i.q. præfectus(cum de comite, duce tum de episcopo)
a c.gen. b abs. 2 i.q. patronus
præsideo,
-sedi, -sessum, -sidere 1 i.q. ante sedeo 2 i.q. præsum,
guberno
*præsidium,
-i n. 1 de auxilio a c.gen.subi. b c.gen.obi. c abs. 2 de copiis
a c.gen.b abs. 3 de munitione a c.gen.b abs. 4 de præfectura
sive præsidis munere
præstabilis,
-e i.q. præstans; Gertz S (eximius (sc. Christus) super
malitia (fraus et perfidia) 362, 10
præstantia,
-æ i.q.excellentia
præstes,
-itis m. i.q. dux, princeps
præstigiæ,
-arum i..q. res magicæ; Gertz S 101, 23 prestigia sg.
= dolositas, dolosa et occulta tentamina.
præstigiator,
-is i. fraudator
præstigiosus,
-a, -um i.q. fraudulentus, magicus
præstigium,
-i i.q. res magica
præstituo,
-i, -tum, -ere [RH] i.q. antea constituo
1præsto fere
i.q. paratus 1 c.dat. 2 c.inf. 3 abs.
2præsto,
-stiti, -stare I transitive A additur acc. 1 i.q. demonstro,
præbeo, præ me fero 2 i.q. me præsto 3 i.q.
do 4 i.q. facio, efficio B c. duobus acc. i.q. reddo II intrans.
i.q.prævaleo, supero A pro subi.personæ 1 c. abl.
2 nude B impersonaliter i.q. melius est 44, 14
præstans,
-tisi.q. egregius, excellens 1 positive a c.abl. b nude 2 in
comparatione a c.abl. b nude 3 gradu superlativo
a c.abl. b nude
præstolatio,
-nis i.q. actio præstolandi, cunctatio Gertz S 99, 19 =
expectatio
® praestolator Gertz
S 197, 31 = insidiator RH
præstolor,
-atus sum, - ari i.q. exspecto 1 trans. 2 sequitur quoad
3 abs.
præstruo,
-xi, -ctum, -ere i.q. obstruo 1 c.acc. 2 c.acc. et abl.
præsul,
-is m. i.q. episcopus 1 c.gen. 2 abs.; (< praesilio = ut primus
salto RH)
‡præsulco, - avi
i.q. sulco
præsultus,
-us i.q. introitus, initium
præsum,
-fui, -esse 1 c.dat. a proprie i.q. ante sum b translate i.q.
præfectus sum 2 nude i.q. regno, guberno
præsumo,
-psi, -ptum, -ere 1 i.q. (ante)capio, exspecto a c.acc.et abl.
b c.acc. 2 i.q. audeo, conor a c.inf. b c. acc.; Gertz S = sperare86,
7, arbitrari 231, 3, audere 126, 19
præsumptio,
-nis 1 actio præsumendi fere i.q. exspectatio 2 i.q. arrogantia,
(nimia) audacia, superbia
præsumptiosus,
-a, -um i.q. arrogans, audax, superbus
® praesumptor = homo audacter
ius violans, usurpator Gertz S 316, 2
® praesumptuose = nimis
audacter
‡prætaxo, -avi
i.q. præfigo
prætendo,
-di, -tum, -dere 1 proprie i.q. porrigo a c.acc. et dat. b c.acc.
2 translate a i.q. obtendo, prætexo b i.q. committo, facio;
Gertz S = praeferre, ostendere 127, 24, = offerre 235, b, 1,
4
prætentio,
-nis i.q. obiectio
prætento,
-avi i.q. tento, experior
*præter
1 de iis rebus quibus alia adduntur (fere i.q. extra, supra)
2 de iis quæ excipiuntur (fere i.q. excepto, salvo)
a c. negatione b c. vocabulis omnis, cunctus etc. 3 i.q. contra
4 i.q. sine ; Gertz M praeter = praeterquam
*præterea i.q.porro,
de cetero
prætereo,
-ii, -itum, -ire i.q. prætergredior, transeo I intrans.
A de loco 1 c.abl. 2 abs. B de tempore
(nonnisi in part.perf. i.
prior, superior, opp.præsens, instans, futurus) 1
adi. 2 subst. a n. sing. b n.plur. II trans. A proprie de loco
1 pro subi. res 2 pro subi. homines a c. abl. b sine abl. B translate
1 generatim i.q. prætermitto, omitto, neglego a pro obi.rei
b pro obi. homines c c.acc. c.inf. d sequitur quod 2
speciatim de exheredatione 3 impersonaliter i.q. fugit (c.
quæstione indir.)
prætergredior,
-ssus sum, -di 1sensu locali i.q. transgredior, prætereo
2 translate i.q. neglego, sperno
præterlabor,
-psus sum, -bi i.q. præterfluo (de amni)
prætermeo,
-avi i.q. præterfluo (de mari)
prætermitto,
-si, -ssum, -ttere 1 i.q. dicendo omitto, taceo 2 i.q. veniam
do, indulgeo, conniveo
præternavigo,
-avi i.q. navigio prætervehor
prætervehor,
-ctus sum, -hi i.q. navigio prætereo
prætervolo,
-avi i. volandi prætereo
prætexo,
-ui, -tum, -ere 1 proprie i.q. protego, tego 2 translate i.q.
prætendo (de causa minus vera afferenda
prætextatus,
-a, -um i.q. veste purpurea indutus
prætextus,
-us i.q. simulatio
præuro,
-ssi, -stum, -rere i. in anteriore parte uro
prævalidus,
-a, -um i. præpotens, validissimus
prævenio,
-i, -tum, -ire 1 intrans. sensu strictiore i.q. ante venio 2 trans.sensu
latiore i.q. occupo, præverto(c.acc.et abl.); Gertz M prevenire
: impedimento praevenire/occupare ;iuncturae: dei gratiâ
mentem hominis nolentem prevenit = occupat i.e.multum valere apud
hominem potest
prævideo,
-di, -sum, -dere i.q. ante video; Gertz S 304, 15
= providere, 314, 6 = sibi aliquem eligere, Gertz
M previdêre sibi = cavêre; previdêre alicui
in re = providêre alicui aliquid RH
prævius,
-a, -um de eo qui antecedit, præit 1 adi. a de tempore b
de loco 2 subst.i.q. dux viæ
prandeo,
-di, -sum, -dere i. prandium sumo
prandium,
-i i.cibus qui mane sumebatur
pratum,
-i i. locus in agris ex quo fenum percipitur
pravitas,
-tis i.q. improbitas, perversitas
pravus,
-a, -um i.q. improbus, malus
® precamen- ina pl. =
preces Gertz S 160, 26, 35
precarius,
-a, -um de eo quod non habetur nisi ex precibus
precarie
i. precibus, precando
precario i.q.
precarie
precatio,
-nis i.q. actus precandi, obsecratio, rogatio 1 generatim 2 speciatim
de precibus ad deum adhibitis (Græca sc. Kyrie eleison 467,
3)
® precatorius = orans
et obsecrans Gertz M/RH
® precedentes vide praecedentes
® precelsus vide praecelsus
preces, -um
vide prex
® precipere vide praecipereRH
® prec/tiare = aestimare
Gertz M < pretium RH
® prec/tiositas = sumptuositas
Gertz M /RH
® preciosus etiam adornatus
Gertz S 110, 14 = pretiosus < pretium RH
® precipitium vide
praecipitium
® precipuus dies = dies
solemnis Gertz S 101, 7
® precluis = insignis
/ præclarus 280, 27 Gertz S, M: valde illustris, egregius
vide praecluis
® precognoscere vide
praecognoscere
® preco = apparitor vide
praeco
precor,
-atus sum, -ari i.q. obsecro, oro 1 c.obi. ;additur inf.513, 16
; sequitur sententia effectiva sine coniunctione e.g.
182, 26; sequitur ne 527, 10 2 c.acc. c.inf. 3 abs. 4
inseritur (non nisi in versibus)
precabundus,
-a, -um i.q. precans, supplicans
® preeligere = ante omnia,
præcipue eligere Gertz S 372, 20
® præeminêre/præminêre
= pro omnibus eminêre
® prefari = predicere,
antea commemorare Gertz S 134, 4
® prefatus = predictus
Gertz S 195, 22
® preferre = habere, ostendere
Gertz S 85, 14; pretuli = antea nominavi Gertz S 99, 4
prehendo,
-di, -sum, -dere i.q. capio, comprehendo 1 animantia 2 res
® prelibatus = Gertz
S 429, 20 = antea libatus RH
prelum,
-i i. instrumentum quo uva comprimitur
® preminêre vide
præeminêre
premo,
-ssi, -ssum, -mere [sæpissime in versibus] i.q. urgeo I
proprie A generatim a: manu teneo b calco c ferio, tundo, vulnero
d contraho e lacero f tego B speciatim 1 de mordendo 2 de equitando
3 de iugulando II translate A i.q. interimo, opprimo, vinco B
i.q. persequor, subsequor, vexo ; c.abl. 92, 37 C i.q. reprimo,
retineo D i.q. ango, gravo ;c.abl. 23, 13
nota iuncturas poeticas: gressum
premere (i. est :sistere);vestigium premere 221, 18
prendo,
-di, -sum, -dere v. prehendo
® prenominatus = prefatus
® prenotare = antea notare/supra
notare Gertz M/RH;prenotatus = prefatus Gertz M
® preordinare = ante ordinare
Gertz M/RH
® preostendere = ante
ostendere Gertz M/RH
® prepedire = impedire
Gertz M II, 436, 6
® prepollere = valde pollere
® prepositus = (teutonice
Probst) Gertz M/RH
® prerogativa (< sc.centuria)
Gertz MII, 62, 14 prerogativa primatûs (de eo qui
principatum tenetRH)
® prescriptio = exceptio
(t.t.iuris) Gertz M; = mos iuris (ut consvetudo est) Gertz MII,
217, 10/RH
® prescriptus
= ex usu et consvetudine Gertz M/RH
® presens Gertz M 1 litteræ
presentes = hae litteraeRH; v.presentare (donum)
= donum tradere 2 = introducere; presentatio
= praesentia (episcopi novi) Gertz M/RH ; in presentiarum positus
(< in presentia harum sc.rerum) = praesens/
qui adest, = presentialiter etiam hac aetate aptus
RH
® presertim = precipue,
imprimis
® presidencia (< praesideo
= primum locum habeo = praesidens) = summus locus
® presignare = antea significare
pressio,
-nis i. actio premendi (de turba conferta)
pressura,
-æ i.q. pressio; Gertz S ærumna 127, 19
® prestigiosus = praestigiator
qui imagines fallaces producit
® presul = episcopus vide
praesul; presulatus, -us m. = munus presulis Gertz
M/RH
® presumere = 1 sperare
2 audere (audacter sibi permittere) Gertz M
® presumptio = audacia;
presumptor = homo audax Gertz M; presumptuosus
= audax
® pretactus = antea commemoratus
Gertz M/RH
® pretaxatus = antea commemoratus
(propie frequentative de tango) Gertz M/RH
® pretendere = 1 excusando
probare 2 simulare 3 ostendere 4 causam interponere
® preter = preterquam
vide praeter
pretiosus,
-a, -um de eo quod est multi pretii 1 proprie 2 translate
pretium,
-i 1 proprie i.q. pro re venali poscitur a: c.gen.rei quæ
æstimatur b sine gen. c speciatim de rebus pretiosis d de
connubio venali 2 translate a i.q. merces, præmium b i.q.
gloria, laus c i.q. nobilitas d speciatim de pæna quæ
danice nominatur `mandebod´,
nota iuncturas 44, 30 cultui
pretium afferre, 105, 29 pretio opus agnoscere, 347, 37 primi
pretii metallum
® pretorium = curia regis
Gertz M I, 51, 8;RH : pretorium quoquo in loco
® prevalere = superiorem
discedere ab aliquo Gertz M/RH
® prevaricari (aliquid)
= violare;prevaricatio = violatio; prevaricator antiquus
= diabolus (< prae+ varico = per transversum ire
® prevenire vide praevenire
prex,
-cis f. i.obsecratio, rogatio 1 sing. 2 plur. a generatim b speciatim
de precibus ad deos directis
® priapisticus = libidinosus
*pridem 1 de tempore præterito
i.q. antea, olim, aliquando 2 addito iam prævalet notio
logi spatii i.q. diu, iam dudum
pridie 1
c.acc. 2 sequitur quam 3 nude
primævus,
-a, -um de eo quod in primo ævo est, ad adolescentiam pertinet
® primas = princeps Gertz
S 149, 9 primates = principes 219, 25; Gertz M = archiepiscopus
primatus,
-us 1 generatim a i.q. principatus (inter deos 72, 15) de ducatu
Saxoniæ 496, 33 b i.q. principes, proceres ; sing. collective
472, 23 omnis Rugiæ principatus 2 speciatim a de episcopatu
b de archiepiscopatu c de ipsis episcopis
® primicerius (< primus
+ cera = primum nomen in tabula cerata Georges) = primus, primas
primipilus,
-i de eo qui signum aciei fert, aquilifer, signifer
primitiæ,
-arum de integritate virginis
primitus adv.i.q..
primum, primitivus, -a, -um adi.
primordium,
-i i.q. initium, principium
primores m.
(nonnisi primores et primoribus legitur) i.q. magnates, principes,
proceres 1 nude 2 c.gen.
*primus, -a, -um de eo qui
ante se nullum habet 1 proprie de loco a adi. b subst. c appos.
2 de ordine a opp. alius, alter, secundus etc. b i.q. potissimus,
principalis, summus3 de tempore ;nota iuncturam in primis
e.g. 74, 19 = initio
primo
i.q. initio, principio ;primogenitus = primus natu
*primum 1 de tempore i.q.
primo vel primo loco a sequitur mox b sequitur
deinde c sequitur postmodum, postremum, tum, ad ultimum,
paulatim vel sim. d solum ponitur e.g. 16, 18 2
præcedente coniunctione vel adv. a :cum b quando,
c ubi, d ut, e iam, f tunc g quam
princeps,
-is 1 de eo qui regnum, terram, provinciam gubernat a nude b
c.gen. 2 de magnatibus, proceres a nude b c.gen. 3 i.q. auctor
a de Deo, (princeps summus = deus Gertz S 70, 11) ; b de rebus
humanis; principes celestes = angeli et sancti
principalis,
-e i.maximus, potissimus, summus 1 generatim 2 speciatim de crimine
capitali
principatus,
-us i.q. principis dignitas
® principissa = uxor principis/regina
principium,
-i 1 de loco a i.q. fons, ortus b i.q. ostium 2 de ordine 3 de
tempore i.q. initium, origo, ortus a c.gen.b nude
® principaliter =praecipue;
modo principali
principor,
-atus sum, -ari i.q. princeps sum (c.gen.)
*prior, -is 1 de loco 2
de tempore a adi. (opp. posterior) b subst. m.pl. i.q.
superiores, qui supra commemorati sunt;i.q.maiores, patres e.g.
225, 1 3 de dignitate, ordine i.q. potior, præstantior;
prior in monasterio = secundus ab abbate, in minoribus monasteriis
summus monachorum gubernator
® priorari = qui prior
est Gertz M; prioratus = prioris dignitas et officium
Gertz S 315, 14
® prioria ? = munus prioris
Gertz M/RH
® prioritas = aetas quae
matura est Gertz M/RH
*prius adv i.q. antea 1
nude opp. deinde, mox 2 sequitur quam (semper
seorsum uno vel pluribus verbis intermissis positum)
priscus,
-a, -um i.q. antiquus, vestutus (opp.novus, recens) 1 de
rebus a adi. b subst. 2 de hominibus
*pristinus, -a, -um de eo
quod antea fuit, superior, fere i.q. priscus 1 de rebus 2 de homine
priusquam i.q.
antequam(cf. prius)
privatim
opp. publice
privatus,
-a, -um vide privo
privignus,
-i m. i. filius mariti vel uxoris alterutro parente carens [Georges:
Stiefsohn RH]
® privilegiare privilegium
dare
privilegium,
-i i. beneficium, commodum, gratia 1 generatim 2 speciatim de
instrumento publico 322, 22 templorum
privo,
-avi i.q. nudo, orbo (c.abl.); privare = liberare Gertz S 223,
23; privatus = demotus ibidem 189, 13
*privatus, -a, -um i. publicis
muneribus liber I adi. A opp.publicus 1 de rebus 2 de hominibus
B opp. sanctus II subst. A generatim B speciatim 1 i.q.
plebeius, popularis 2 opp. sacerdos; privati dies = non
solemnes Gertz S 95, 20
pro interiectio
querelæ
pro
1 proprie de loco i.q. ante 2 translate a de actione in commodum
alicuius (rei) facta (cum gerundivo...) b de actione, loco, nomine,
vice alicuius (rei) facta (vergit in notionem`ante, præter´192,
23) vergit in notionem `de´ 508, 30) c de pretio
d de ratione loci vel temporis vel rei, sæpe i.q.ex, secundum;
Gertz M: protunc =eo ipso tempore; pro = ante, = propter;pro
via = ad profectionem/navigationem/peregrinationem; pro hoc =ad
hoc faciendum
proavus,
-i m. 1 strictius i.q. pater avi 2 latius de maioribus
probabilis,
-e 1 de eo quod probari potest, verisimilis 2 i.q. laudabilis,
probandus, probatione dignus a nude b c.abl. resp.
probamentum,
-i i.q. experimentum, probatio, tentatio
probator,
-is de eo qui probat aliquid (c.gen.obi.)
probitas,
-tis i.q. fides, integritas, animi virtus 1 c.gen. 2 abs.
probo,
-avi 1 fere i.q.laudo, præfero, confirmo 2 i.q. exploro,
exanimo, scrutor 3 c. duobus acc. i.q. præsto, præbeo;
= experior Gertz S 367, 18
probanda,
-orum de iis quæ laude digna sunt
probatus,
-a, -um 1 i.q. certus, exploratus, spectatus 2 i.q. æquus,
secundus
probrosus,
-a, -um i.q. probro, ignominia, dedecore plenus 1 adi. 2 subst.
probrose i.q.
ignominiose, cum dedecore
probrum,
-i 1 i.q.ignominia, infamia, contumelia a c.gen.subi. b c.gen.obi.
c nude 2 i.q. flagitium, de re pudenda a c.gen. b nude 3 i.q.
convicium, maledictum a c.gen.obi. b nude
probus,
-a, -um i.q. bonus, fortis, stabilis (de viris honestis)
probe
i.q. bene
procacitas,
-tis i.q. petulentia, impudentia, condicio eius qui pudorem non
habet
procatio,
-nis i. actio petendi puellam in matrimonium
procax,
-cis i.q. petulans, impudens qui pudorem non habet 1 adi. 2 sust.
procaciter
i.q. petulanter, impudenter
procedo,
-ssi, -ssum, -dere 1 sensu locali de actione se movendi
a de personis b de navibus 2 sensu locali vanescente sensu
iuridicali 298, 12 (danice `procedere´)
procella,
-æ de impetu venti 1 proprie a nude b c gen. 2 in imagine
a nude b c.gen.
proceres,
-um nonnisi m.pl. i.q. magnates, nobiles, principes 1 nude
2 c.gen.; proceres superni = angeli et sancti
proceritas,
-tis de condicione eius qui magnus et altus est i.q. altitudo,
magnitudo, granditas I proprie A de personis 1 c.gen. 2 nude B
de rebus II translate i.q. nobilitas, amplitudo, claritas
procerus,
-a, -um i.q. altus
processio,
-nis i.q. pompa
® processionaliter = ut
pompa Gertz M/RH
processus,
-us de eo quod procedit, successus, progressus 1 sensu locali
2 sensu temporali 3 translate 100, 27
procinctus,
-us de actione præparandi
proclamatio,
-nis i.q.clamor assentiens
proclamo,
-avi i.q. declaro, profiteor, pronuntio
proclivis,
-e fere i.q. facilis, præceps; Gertz M :proclivis
c.dat.
proclivitas,
-tis i.q. propensio in rem malam 419, 2 dicti (fere i.q.protervitas,
procacitas)
® proconsul Gertz M =
decurio/praetor/magister civium RH
procor,
-atus sum, -ari i. puellam in matrimonium peto
procreo,
-avi de animantibus i.q. creo, gigno (cum de viro tum de muliere)
1 active 2 passive
procudo,
-di, -sum, -dere i. fabrili arte efficio
procul
i.q. remote a loco (nota iuncturam :haud procul e.g.
59, 39;proculdubio = certus/non dubius) 1 solum ponitur 2 c.abl.
3 c. præp. ab, ex 4 c.adv. hinc, inde; procul ponere =
longe seponere Gertz S 123, 1
proculco,
-avi i.q. prosterno
procumbo,
-bui, -bitum, -mbere i.q. cado, collabor, labor
procuratio,
-nis i.q. administratio, curatio, gubernatio 1 regni a c.gen.
b sine gen. 2 provinciæ a c.gen. b sine gen. 3 aliarum rerum
i.q. negotium; Gertz M procuratio rei frumentariae
procurator,
-is 1 de eo qui administrat, gubernat, procurat a c.gen.obi.
b nude de eo qui regis vice regno præest 2 i.q. curator,
tutor; Gertz S = dispensator 416, 13; Gertz M::causae actor;
= responsalis ecclesiae (gr.apocrisiarius); procuratores
apud fratres minores
® procuratorium = ius
alicuius rei
procuro,
-avi 1 i.q. curo a generatim b speciatim de cura
plagæ 2 i.q. administro
iuncturæ:
76, 4 : ne 231, 15 c.gerund. 78, 23 c enunt.rel.; Gertz M :procurare
c.inf.;c.acc. c.inf.passivo;procurare alicui aliquid
= providêre; procurare = administrare (episcopi loco)RH
procurro,
-curri, -cursum, -currere 1 proprie de motu a hominum b animantium
c navium 2 vanescente sensu locali a i.q. festino ad, in b i.q.
me converto 3 translate i.q. me extendo
procursus,
-us i. actio (pro)currendi 1 sensu locali i.q. impetus
a c.gen. b nude 2 sensu temporali fere i.q. curriculum
sive gradus 3 i.q. actio præcurrendi
procus,
-i de eo qui procatur 1 c.gen. 2 nude
prodeo,
-ii, -itum, -ire i.q. procedo, progredior
prodigalitas,
-tis i. nimia largitas
prodigialis,
-e ad prodigium pertinens
prodigium,
-i i.q. portentum, omen
prodigus,
-a, -um i. nimis liberalis, profusus, effusus 1 nude 2 c.gen.
proditio,
-nis i. actio prodendi 1 nude 2 c.gen.
® proditiose = modo proditoris
proditor,
-is de eo qui prodit 1 nude 2 c.gen
prodo,
-didi, -ditum, -dere 1 i.q. detego, palam facio, patefacio (hic
illic accedente notione perfidiæ) a c. acc. b c. acc.
c.inf. c: enunt.sec.2 i.q. trado a c.acc. et dat. b c.acc. c.inf.
produco,
-xi, -ctum, -cere 1 i.q. in longum duco, extendo, traho a proprie
b translate 2 i.q.ago, duco (ita tamen ut insit vis quædam
extrahendi) 3 i.q.(pro)creo, gigno
productio,
-nis i.q. actio producendi, prorogandi, protrahendi
proelior,
-atus sum, -ari i.q. prælium facio, pugno, dimico 1 abs.
2 c. præp. adversum, cum, sine 3 c.abl.
*proelium, -i I de actione
pugnandi A i.q.pugna 1 abs. 2 additur locus B i.q. bellum C de
certamine singulari II de eo qui pugnat i.q. bellator
® profanatio = pollutio
profano,
-avi i.q. violo, polluo
profanus,
-a, -um 1 i.q. impius, nefarius 2 i.q. paganus (< pro + fanum
= extra fanum)
profectio,
-nis i.actio proficiscendi, iter 1 generatim 2 speciatim de perigrinatione
ad loca sancta
profecto i.q.
certe, sine dubio, sane (particula affirmativa)
profectus,
-us i.q. effectus, progressus, successus 1 c.gen. 2 abs.
profero,
-tuli, -latum, -ferre i. in aliquam partem fero sive duco 1 generatim
2 speciatim a i.q. exhibeo, promo, propono b i.q.
gigno, edo, fero c i.q. porrigo d i.q.promoveo,
extendo e i.q.affero, commemoro, profiteor
professio,
-nis i.q. actio profitendi 1 de confessione a c.gen. b
sine gen. 2 de quolibet munere vel studio a c.gen.
b nude 3 de ordine clericorum; Gertz S professio (fidei)
225, h, 1, 12
professor,
-is i.q. doctor, magister, præceptor
® professus = monachus
qui votum emisit cenobii (< profiteor) Gertz M
® profestum = dies festum
praecedens Gertz M
proficio,
-feci, -fectum, -ficere i.q. efficio(c.acc.) 2 i.q.
prosum (c.dat.) 3 i.q. progredior, progressus facio
(c.abl.); proficere visu = opitulari visum restituendo
Gertz S 23, 65
proficiscor,
-fectus sum, -ficisci I proprie i.q. me confero, eo, vado A c.præp.
B sine præp. 1 c.acc. 2 sine acc. II translate i.q. orior
A c.præp. a(b) B c. præp. ex
proficuus,
-a, -um i.q. utilis ;subst.proficuum Gertz M =
lucrum/ quaestus/utilitasRH
proficue
i.q. utiliter
profiteor,
-fessus sum, -fiteri i.q. agnosco, confiteor, pronuntio 1 c.acc.
2 c.acc. c.inf. (hic illic omittitur inf.) 3 c. acc. prædicativo
i.q. me profiteor
profligo,
-avi 1 i.q.exstinguo, fundo, supero 2 i.q. populor
proflo,
-avi i.q. exhalo
profluo,
-xi, -ere i.q. orior
profluus,
-a, -um de iis quæ profluunt, emanant
profluvium,
-ii i.q. fluor, fluxus 1 c.gen. 2 abs. de sudore
(profor),
-fatus sum, -fari i.q. eloquor, pronuntio
® profuga = (homo) vagus/vagabundus
profugio,
-i, -tum, -ere i.q. fugâ me aufero 1 additur locus
(persona)quo tendunt fugientes 2 nude
profugium,
-ii i.q. perfugium, receptaculum 1 c.gen.2 nude
profugus,
-a, -um 1 de eo qui longe aliquo fugit 2 i.q. exsul a de personis
b de repersonata
profunditas,
-tisi.quod profundum est, altitudo 1 proprie 2 translate
de astutia, sagacitate, sublimitate animi
profundo,
-di, -sum, -ndere 1 i.q. effundo, eicio, emitto a proprie
b translate 3 i.q. procreo, gigno 4 i.q. compleo, impleo,
infundo
profusus,
-a, -um i.q. extensus, largus
profuse i.q.
large
profundus,
-a, -um i.q. altus, imus, vastus 1 adi. A sensu locali
B translate II subst.A c.gen.B nude 1 generatim
2 speciatim de aqua a maris b fluvii
progenies,
-ei i.q. genus, proles, suboles
progigno,
-genui, -genitum, -gignere i.q.genero, pario, procreo 1 proprie
2 translate
prognatus,
-a, -um i.q. editus, natus, ortus
progredior, -ssus
sum, -di i.q. procedo, prodeo 1 proprie sensu locali a
de personis b de navibus 2 translate
progressio,
-nis i. actio progrediendi
progressus,
-us i actio progrediendi 1 proprie sensu locali a c.gen. b nude
2 translate i.q. successus, felicitas a c.gen. b nude
prohibeo,
-ui, -itum, -ere i.q. arceo, impedio, veto 1 c.acc. a rei b personæ
2 c. acc. et præp. 3 cacc.et abl. a separativo b instrumentali
4 sequitur inf. a obi. c.inf. b acc. c.inf. c inf.; Gertz M
prohibere + aliquem +aliquid;prohibere alicui (+ ne);prohibitus
de aliquo
prohibitio,
-nis i.actio prohibendi, interdictum
proicio,
-ieci, -iectum, -icere i.q. abicio 1 proprie b translate i.q.
aspernor, despuo 2 i.q. dedo
® proiectura t.t.archit.
<proicio = suggrunda (Georges testudinatum tectum)
RH
proinde i.q.
idcirco, itaque, propterea 1 primo loco 2 secundo loco
prolabor, -psus
sum, -bi 1 proprie de motu locali a c.abl. originis b nude 2 translate
‡prolapsus, -us i. actio
prolabendi
‡prolator, -is de eo
qui aliquam rem profert
proles,
-is f. i.q. progenies, suboles 1 c.gen. 2 nude
® prolixe = copiose/late/fuse
prolixitas,
-tis i.q. longitudo, -nis, Gertz M etiam
diuturnitas;multis verbis
prolixus, -a,
-um i.q. longus 1 de tempore i.q. diutinus, diuturnus 2 de loco
proloquium,
-i i. actio proloquendi, imperium
proloquor,
-cutus sum, -qui i.q. pro aliquo verba effero
proluo,
-i, -tum, -ere i.q. lavo, madefacio
‡promeo, -avi i.q. emineo,
extendor, procurro (in imagine de situ Hallandiæ ac Blekingiæ
7, 2)
promereo,
-ui, -itum, -ere 1 i.q. mereo 2 i.q. adipiscor
promineo,
-ui, -ere i.q. emineo.exsto
promiscuus,
-a, -um i.confusus, indiscretus, permixtus
promiscue
i. confuse, permixte, sine discrimine
promissio,
-nis i. actio pollicendi, promittendi, promissum 1 nude 2 c, gen.
a personæ b rei Gertz M: terra promissionis = terra nobis
promissa
promissor,
-is de eo qui promittit 1 c.gen. 2 nude ;promissorius Gertz
M: promissoria sponsio = plenus promissionum
*promitto,
-si, -ssum, -ttere i.q. edico, polliceor, spondeo 1 c.acc.
2 cum acc. et dat. 3 c. acc. et inf.; Gertz M c.inf
;promittere ut/ne/quod
*promissum,
-i de iis quæ promittentur i.q. votum 1 nude 2 c.gen..
Gertz S 112, 18: promissus
promo,
-psi, -ptum, -ere 1 proprie i.q. profero, porrigo 1 proprie i.q.
profero, porrigo 2 translate i. edo, propono, dico a c.acc. b
c.acc. et dat. c c.dat.et quæstione indirecta 3 inter
1 et 2 oscillat 318, 28
ubi iura quam tura promuntur
*promptus,
-a, -um i.q. paratus I adi A de incorporalibus
1 c.dat. i.q. aptus, commodus 2 c.abl. i.q. facilis
3 c. supin. i.q. facilis 4 nude (promptum est i.q. contingit,
fieri potest e.g. 71, 27) 69, 8 fere i.q. pulcher : prompta modulatio.B
de animantibus 1 de hominibus a sequitur in et acc. (c.abl.
75, 4 e.g.) c sequitur ad c. gerund. d c.inf. 2 de equo bono
II subst. (semper superlativo gradu) i.q. fortissimus
A sing. B plur.
*prompte i.q.
celeriter 1 compar. 2 superl.
promontorium,
-i de monte qui in mare extenditur; Gertz S = pæninsula
Append.5, 1
promotio,
-nis i. actio promovendi (sc. maximi pontificatus titulis) sive
pallio insigniendi; Gertz M :actio munus deferrendi;actio promovendi
aliquem in /ad + acc.RH
promoveo,
-vi, -tum, -vere i.q. produco 1 sensu strictiore de progressu
militari 2 sensu latiore et translato a i.q. efficio,
perficio b i.q. augeo, extendo
® promovere imperio= promovere
ad imperium, promovere in diaconum = mandare alicui; Gertz M
promoveri = progredi Gertz M
® promptuarium = cella (penaria)
(Plautus Amph.156 :promptuaria cella = carcer Georges; antea
: penus/penum: Gertz S 322, 21
promulgo,
-avi i.q. edico (c.acc. et inf.) Gertz M: promulgare
sententiam, promulgare laudes et actûs alicuius in libelli
capiteII, 388, 3
promus,
-i m. i.q. cellarius, de eo qui pocula infundit
pronuba,
-æ i. mulier quæ ex parte sponsæ nuptiis præest
pronuntiatio,
-nis 1 i.q. vox 2 i.q. sententia a iudicibus pronuntiata
pronuntio,
-avi 1 i.q. palam nuntio, edico (c.acc.c.inf.) a generatim b
speciatim de suffragiis i.q. deligo 2 i.q. confirmo, ratum facio,
sancio 3 i.q. iudico a c.acc. c.inf. b sequitur in c. acc. c nude
pronus,
-a, -um I proprie A i.q. proclinatus, in anteriorem partem flexus
B i.q. decurrens, secundus 1 de flumine 2 de undis volventibus
II sensu latiore et translato i.q. paratus, promptus, propensus
A c. ad B c. dat.
prone (nonnisi compar.
legitur) i.q. propense (sensu translato; 54, 31 fere i.q. temerarius
propagator,
-is de eo qui propagat, renovat, multiplicat (c.gen.obi.) opp.
servator; Gertz S 222, hist, 2 = pater
propago,
-inis f. 1 i.q. proles, progenies 2 i.q. origo, genus
propago,
-avi 1 i.q. augeo, extendo 2 i.q. genus, stirpem procreando
conservo
® propalare = palam facere
Gertz S 96, 3
propassus,
-a, -um i.q. expansus, passus
propatulus,
-a, -um nonnisi in iunctura :in propatulo i.q. aperte,
propalam, publice
prope
1 adv. a de loco propinquo b i.q. pæne, propemodum 2
præp. (post subst. collocatur) c.acc. loci i.q. ad,
apud, iuxta
® propensum (sc.donum)
= benevolus RH; = pensio quod vide Gertz M
® propensus = propituus
[de consilio Deo] RH Gertz S 323, 19 (< propendeo Georges)
® properare = proficisci
21, v, 12, = appropinquare 197, 30 Gertz S
® propheta/prophetes,
-ae m.Iudaeus RH
® prophetare = praenuntiare,
praedicere Gertz M/RH
® propheticus vide
propheta/prophetes, -ae m.
® propinare = adhibere
Gertz M = insumere RH;(< gr.propino) ut medicamentum
dare ad bibendum, in convivio propinantur convivaeRH
propior
v. propinquus
propius
i.q. magis prope 1 adv. a proprie de loco b translate fere
i.q.accuratius, diligentius 2 præp. a c.dat b c.acc.(post
subst. collocatur)
proxime 1 de loco a proprie
i.q. valde prope b translate de maximo cognationis gradu 2 de
tempore a refertur ad præteritum quod nuper fuit aut postremo
factum est b refertur ad futurum
propello,
-puli, -pulsum, -pellere 1 proprie i.q. abigo, fugo, summoveo
2 translate a i.q. pello, ex animo pello b i.q. arceo, prohibeo,
propulso
propemodum indeclin.
i.q. pæne, prope (restringit vim adi.vel adv. vel verbi
1 c. adi. 2 c.adv. 3 c.verbis
propendeo,
-di, -sum, -dere v. pendeo
propensus,
-a, -um 1 i.q. paratus, promptus, pronus a nude b c.dat. 2 i.q.
gratus, propitius, secundus
propense (nonnisu comp.gradu)
i.q. ex animo, cum inclinatione vel propensione
propere
i.q. celeriter
propero,
-avi i.q. celeritate utor, festino, maturo (sæpe de rebus
militaribus 1 c.inf. 2 abs. (486, 37 c. ad)
properans,
-tis de eo qui festinat
properanter i.q.
celeriter
® prophetia
= facultas prophetae Gertz S 302, 8
propino,
-avi i. prægustato leviter vino poculum alteri affero 1
c.acc. et dat. 2 nude
propinquitas,
-tis 1 de loco propinquo 2 de tempore instanti 3 de coniunctione
sanguieneo i.q. cognatio, necessitudo a sensu abstracto b abstr.pro
concreto i.q. propinquus
propinquo,
-avi i.q.appropinquo 1 c.dat. 2 nude
propinquus,
-a, -um 1 de loco i.q. prope positus, vicinus a nude b c.dat.
2 de tempore seu de rebus instantibus a nude b c.dat. 3 translate
de similitudine i.q. prope accedens ad (c.dat) 4 de consanguinitate
i. q. affinitate, amicitia, sanguine coniunctus (substantive)
propior,
-is i.q. vicinior 1 de loco a c.dat. b nude 2 de amicitia i.q.
coniunctior 3 translate i.q. propius accedens, magis pertinens
ad, sæpe de qualitatibus inter se comparatis (semper c.dat.)
proximus,
-a, -um i. maxime propinquus 1 de loco a c.dat. b nude 2 de tempore
a futuro; nota :in proximo i.q. tempore proxime futuro 251, 26
b præterito 3 de ordine 4 de amicitiæ gradu 5 i.q.
similis (c.dat.)
‡propitiamentum, -i
i.q. piaculum (sacrificium ad deum placandum factum)
® propitiatio = reconciliatio
Gertz S 263, 20 : domino hostia propitiationis fieri.
propitio,
-avi i. propitium reddo, placo (semper de dis vel numinibus)
propitius,
-a, -um i.q. amicus, favens, placatus
propono,
-sui, -situm, -nere I proprie sensu locali nondum debilitato
II in imagine A c.obi. B c.dat et acc. III translate A i.q. expono,
profero, promulgo 1 c.acc. 2 c.acc.c.inf. 3 c. enunt. B i.q,
affero 1 c.acc. 2 c.acc.c.inf.3 c-inf. C i.q. pronuntio, promitto
D i.q.decerno, statuo 1 c.acc. 2 c. inf. i.q. in animo habeo
* propositum,
-i 1 de sententia animi a nude b c.gen. 2 de ingenio 3 de argumento
4 de vallo Thyræ 272, 13
proportio,
-nis i.q. ratio (de ordinibus certa ratione instruendis); Gertz
M : = modus (gr. analogìa) adv. pro rata
parte/pro portione/pro
proprietas,
-tis i.e. propria vis, natura, qualitas
proprius,
-a, -um I sensu strictiore i.q. peculiaris, privatus A adi. (sæpe
uno vel pluribus verbis a subst. disiungitur B subst. n.
1 sing. 2 plur. i.q. domestica II notione propria imminuta
A generatim i.q.`suus´ sive alia pron.poss. B c.pron. demonstr.
(nota cum pron. poss. nusquam iungitur e.g. 375, 37)
propter
præp. c. acc. 1 sensu locali i.q. iuxta, prope 2 sensu causali
i.q. ob ; = per Gertz S 69, 13
propterea
i.q. ea de causa
propugnaculum,
-i (nonnisi plur. legitur) i.q. munimentum in summo vallo vel
aggere vel turri defendendi causa exstructum
propugnator,
-is de eo qui pro aliqua re pugnat, defensor, tutor 1 c.gen.obi.
2 nude
propugnatrix,
-cis de ea quæ propugnat, defendit (c.gen.obi.)
propugno,
-avi i.q. defendendi causa pro aliquo pugno, defendo 1 c.dat.
2 abs.
propulso,
-avi 1 proprie i.q. pello, prohibeo, repello Gertz M de
rege Canuto: malum(Canutum) propulsare (intensive <propello)
2 translate i.q. arceo, defendo, prohibeo
prora,
-æ f. i.q. anterior navis pars (opp. puppis) 1 sensu
strictiore 2 sensu latiore fortasse de tota nave (pars pro
toto)
prorepo,
-si, -tum, -ere nonnisi sensu translate i.q. sensim progredior
proripio, -ripui,
-reptum, -ripere c.pron. reflex. i.q. celeriter curro
prorogo,
-avi 1 i.q. extendo, extraho, produco (de tempore) a c.obi. b
c.obi et dat. 2 i.q. differo
prorsus
i.q. omnino, plane 1 generatim 2 cum particula negativa i.q.
omnino non
prorumpo,
-pi, -ptum, -mpere 1 i.q. erumpo 2 i.q.irrumpo 3 i.q. procedo,
progredior a proprie b translate
proruo,
-i, -tum, -ere 1 transitive i.q. prosterno 2 vi mediopassiva i.q.
impetu feror, irruo
® prosa (< prorsus
< pro+versus = rectâ) < prorsa >< versa : prosa
scribere >< versus scribere;adi. prosus, -a, -um
: modo solutae orationisRH/ Gertz M
prosapia,
-æ i.q. progenies 1 nude 2 c.gen.
proscindo,
-di, -ssum, -ndere i.q. aro, vomere scindo 2 i.q. munio 3 i.q.
exæquo, in planum deduco
proscribo,
-psi, -ptum, -bere i.q. exulem facio, aqua et igni interdico 1
proprie 2 translate fere i.q. aboleo, tollo
proscriptus, -a, -um i.q.
exsul
proscriptio,
-nis i. actio proscribendi vel relegandi
prosecutio,
-nis 1 i.q. actio prosequendi vel deducendi 2 i.q. actio eius
qui scribendo pertractat (c.gen.obi.), commemoratio, mentio
*prosequor,
-secutus sum, -sequi 1 de actione sequendi, comitandi a c.acc.
b c.acc. et abl. c c. adv. d nude 2 sensu locali vanescente
a i.q. exsequor.facio, præsto b i.q. obsequor c: i.q. persequor,
continuo d fere i.q. augeo 3 periphrastice a i.q. (verbis vel
dictis) b cum variis ablativis...i.q. honesto, iuvo, orno, sim.
® prosecutum sensu passivo Arnoldi Chronica L VII 250
MGH scriptores tomus XXI
prosilio,
-ui, -ire 1 sensu strictiore i.q. exsilio, prorumpo, cum saltu
prodeo 2 sensu latiore a i.q. irrumpo, feror, ruo b i.q. subito
appareo
prospecte
i.q. provide, prudenter
prospecto,
-avi 1 i.q. procul video, specto (c.acc. c.inf.) 2 i.q. vergo
ad
prospectus,
-us 1 i.q. prospiciendi facultas 2 i.q. aspectus, conspectus
a c.gen. b nude
prosper,
-a, -um 1 de rebus i.q. faustus, secundus (cum de aliis tum de
vento, navigatione) a adi. b subst.n.pl. (opp. adversa)
2 de hominibus i.q. felix
prospere i.q. fauste, feliciter
prosperitas,
-tis i.q. felicitas, res secundæ 1 c.gen. 2 nude
prospero,
-avi i.q. prosper, secundus sum (intrans.)
prospicio,
-spexi, -spectum, -spicere 1 i.q. procul video, aspicio a c.obi.
b abs. 2 i.q. circumspicio, respicio (c.obi.) 3
i.q. prævideo, præsentio 4 translate i.q. caveo,
provideo, prospicere de = curare Gertz S 105, 11
® prossus vide
prorsus
prosterno,
-stravi, -stratum, -sternere 1 sensu strictiore i.q. in
terram deicio, sterno 2 sensu latiore a i.q.neco, cædo
b i.q.everto, exstinguo c fere i.q. pellicio
prostibulum,
-i i.q. lupanar; Gertz M/ RH : (< pro+sto/prostituo):
propie casula ubi meretrix habitat
prosto, -stiti,
-stare i.q. ante et palam sto
prosum,
-fui, -desse i.q. iuvo (opp. obsum) 1 c.dat. 2 abs.
protectio,
-nis i.q. actus protegendi
protector,
-is i.q. adiutor, defensor 1 c.gen.obi. 2 nude;
Gertz M II, 289, 23 seq.= patronus RH
protego,
-xi, -ctum, -gere 1 proprie i.q. celo, occulto, tego 2
translate a i.q. defendo, tueor b i.q. dissimulo c
fere i.q. adiuvo, promoveo
protelo,
-avi i.q. in longum traho
® protendere Gertz M
in anteriora protendere
protero,
-trivi, -tritum, -terere i.q. exstinguo, opprimo, perdo
® protervire de homine
qui protervus/impudens est/erit
protervitas,
-tis vide proclivitas
protervus,
-a, -um i.q. impudens, lascivus, procax
proterve
i.q. impudenter
protestor, -atus
sum, -ari (pro + testor) 1 i.q. palam testor, profiteor a c.duobus
acc. b c.acc.c.inf. c c.inf. d c. quæstione indir. 2 i.q.
præ me fero; = testari Gertz S 166, VI, 10; Gertz M :protestatio
® prothoplastus = primus
homo creatus Gertz S 87, 6
*protinus i.q. continuo,
confestim
protractio,
-nis de actione protrahendi sive abducendi 2 de ductu litterarum
Gertz M :caracteres in ligno protrahere
protraho,
-xi, -ctum, -here 1 proprie a generatim b speciatim de ductu
litterarum 2 translate a i.q. in longum duco, traho (de tempore)
b i.q. fallo c i.q. elicio, efficio d i.q. cogo, deduco
protubero,
-avi i.q. emineo
prout
i.q.pro eo ut sive pro eo quod ; antecedit
ita 127, 19, 129, 3; prout quod = prout Gertz S; Gertz M = sic
ut
provectio,
-nis i.q. actio provehendi, electio, promotio
provectus,
-us i.q. promotio (opp. abiectus)
proveho,
-xi, -ctum, -bere I proprie A active i.q. transporto, veho B
passive i.q. vehor II translate A i.q, eveho, promoveo, tollo
1 de gressu 2 de honoris gradibus a cum præp. b abs. 3
de ætate B i.q, adduco, impello, commoveo (c.abl.) C i.q.
augeo, adiuvo
provenio,
-i, -tum, -ire i.q. procedo, succedo
proventus,
-us 1 de eventu, excitu 2 de frugibus
proverbium,
-i i.q. adagium, sententia, dictum longâ experientiâ
probatum
providentia,
-æ i.q. consilium, cura, prudentia
provideo,
-di, -sum, -dere 1 i.q. prævideo, præsentio
a c.obi. b c.acc. c.inf. (vergit in notionem intelligendi)
2 i.q prospicio, curo a c.obi. b c.dat. i.q. consulo, prospicio
c sequitur ut d sequitur ne e c.obi. et gerund. f c.inf.
g c. quæstione indir.
providus,
-a, -um i.q. providens, prudens 1 c.gen.obi. 2 nude
provincia,
-æ I sensu strictiore de regione A generatim de
parte cuiuslibet regni vel terræ 1 c.gen. 2 c.adi. 3
nude B speciatim de Daniæ(Suetiæ, Norvagiæ)
partibus (hic illic i.q. `herred´ [pars provinciæ
RH] 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude II sensu latiore de qualibet
terra A c.gen. B nude 1 generatim 2 ecclesiastice
provincialis,
-e 1 adi. i.q. ad provinciam pertinens 2 subst. i.q.
incola provinciæ
provisor,
-is de eo qui providet vel consulit 1 c.gen.obi. 2 nude
provocatio,
-nis i.q. actio provocandi vel lacessendi, invitatio ad certamen
I generatim de pugna corporali A c.gen. 1 obi. 2
subi. B nude II sensu iuridicali 318, 11
provocator,
-is de eo qui provocat (c.gen.obi.)
provoco,
-avi I generatim A i.q. excito, lacesso, tento 1 ad 2
c. abl. 2 adversum 4 nude B i.q, accio, evoco,
allicio 1 ad 2 in 3 i.q. hortor, moneo(sequitur ut)
II sensu iuridicali A i.q. in contionem evoco B i.q. appello,
arbitrium papæ invoco, populi iudicio causam permitto
provocatus,
-a, -um iratus (c.abl.)
provolo,
-avi i.q. prorumpo (nonnisi de equitibus)
provolvo,
-vi, -utum, -vere 1 proprie i.q. devolvo, ruo 2 translate
i.q. delabor, me dedo
prudens,
-tis i.q.astutus, callidus, providens 1 adi. a de hominibus b
de rebus 2 subst. i.q. vir prudens ;sapiens, maior natu Gertz
S 102, 6
prudenter
1 i.q. callide 2 i.q. accurate, caute, diligenter
prudentia,
-æ i.q. calliditas vel sapientia 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude;
prudentia morum Gertz S 63, 11 = sc. prudentia hominis qui moratus
vivit
pruina,
-æ i.q. glacies, nix
pruna,
-æ i.q. carbo ardens
prurio,
-re 1 proprie i.q. scabie laboro 2 translate i.q. appeto, cupio
a de impudica libidine b de libidine gulæ
‡prurito, -avi i.q. prurio
pruritus,
-us i.q. appetitus
psallo,
-i, -ere i.q. psalmos (christianos) cano 313, 23 spectat
ad Kyrie eleison, 460, 12 spectat ad matutinam
® psalmista, -ae m. poeta
et cantor psalmatum Gertz M/RH
® psalmodia = psallentium
id est psallere (2.coniugatio) vel psaltare
psalterium,
-i i.q. psalmus; psalterium i.e. instrumentum vel psalma
quod canitur; Gertz S 416, 5 = liber psalmos David continens
® pseudoapostolus <pseudapostolus
: fallax, falsus, dolosus, perfidus apostolus
pubertas,
-tis i.q. prima adolescentia
pubes,
-is f. i.q. lanugo vel pili circa inguina enascentes
pubes,
-eris i.q. adolescentulus 1 adi. 2 subst.
pubesco,
-ere i. in prima adolescentia sum
publico,
-avi 1 generatim i.q. divulgo, ostendo, publicum reddo
a c.acc. b c.acc. et dat. c c.acc. et abl.
innocentiam manifestis indiciis 328, 1 2: speciatim sensu
iuridicali i.q. proscribo, in rei publicæ potestatem
redigo
*publicus, -a, -um I adi..
i.q. ad populum vel rem publicam vel civitatem pertinens 1
generatim in iuncturis.e.g.364, 27 administratio.....
2 speciatim ad regis personam pertinens B de iis rebus quæ
plurium vel omnium sunt i.q. communis (...hic illic opponitur
privatus) 1 generatim in iuncturis e.g.276, 13 acclamatio
2 speciatim de ecclesiæ catholicæ communitate II
subst.
publice 1 ad rem publicam
refertur i.q. publico nomine vel sumptu 2 de iis rebus quæ
ad omnes pertinent i.q. vulgo 3 i.q. palam, ante omnium oculos
pudet,
-uit, -ere i. verecundiam vel ruborem ingerit 2 c.inf.3 nude
pudendus, -a, -um 1 adi
i.q. turpis 2 subst. n.pl. de genitalibus
pudibundus,
-a, -um i.q. verecundus, pudore suffusus
pudicitia,
-æ i.q. castitas, verecundia, temperantia vel abstinentia
rerum Venerearum
pudicus,
-a, -um i.q, castus
pudor,
-is i.q. verecundia, pudicitia 1 c.gen. eius rei cuius aliquem
pudet 2 c.gen eius quem alicuius rei pudet 3 abs.
*puella, -æ i. femina
teneræ ætatis, plerumque i.q. virgo
puellaris,
-ei. ad puellam pertinens
puellula,
-æ i.q. parva puella
puer,
-i 1 de viro teneræ ætatis i.q. infans e.g. 21, 22
2 de adolescente 3 de servis; Gertz M = (danice : svende, karle
= comitas
puerilis,
-e 1 ad puerum pertinens, a puero ortus 2 i.q. levis, vanus
pueriliter
i.q. pueri modo
puerilitas,
-tis i.q. ætas puerilis
pueritia,
-æ i.q.ætas puerilis
*pugil, -is m. i. delectus
pugnator, homo pugni viribus præstans 1 generatim
2 speciatim de pugnatoribus regis (danice bersærk
< teutonice: Bär(ursus)+serkr= vestis
pellicia ursi cf. ars pugillatoria Gertz M I,
104, 10/RH)
*pugna,
-æ 1 i.q. æmulatio, contentio, monomachia 2 i.q. certamen
bellicum, prælium (nonnumquam syn. bellum 101, 32)
pugnator,
-is de eo qui pugnat;pugnatrix femina = danice skjoldmø
= amazon, -acc.onem/ona, -gen.onis, -plur.,
-ones, -acc.onas, -gen.um
pugnax,
-cis 1 i.q. pugnæ avidus 2 i.q. ad pugnam pertinens
pugnaciter i.q. bellice
pugno,
-avi i.q. confligo, congredior, dimico 1 intrans. a abs. b c.abl.
c c. præp. pro/adversum/ in (acc.) /cum 2 trans.
pugnus,
-i fere i.q. manus [teutonice `Faust´RH]
pulcher,
-ra, -rum 1 i.q. formosus, venustus 2 i.q. egregius
pulchre i.q. egregie;
= callide Gertz MI, 28, 1
pulchritudo,
-inis i.q. venustas
pulex,
-icis f. i. bestiola irritans sanguisuga [teutonice `Floh´RH]
siphonaptera
pullarius,
-a, -um m. i.q. custos pullorum sacrorum 282, 19
pullulo,
-avi i.q. germino
pulmentum,
-i i.q. pulpamentum
pulmo,
-nis m. de parte corporis [< gr. pleumon < pneumon RH]
® pulpitare : teutonice
: mit schrägen Brettern versehen Georges.
pulpitum,
-i i.q. suggestus unde sermo habetur ;® Tribüne,
pulpitum quod solum transversum habet, vide pulpitare (danice
læsepult Gertz S 306, 9)
puls,
-tis f. esca
® pulsatio = omnes campanae
sonant Gertz S 443, 8
pulso,
-avi 1 i.q. percutio a proprie Gertz M :portam pulsare
b translate Gertz M: aures pietatis divinæ pulsare
(Plautus)RH 2 vinco; pulsare astra (cantu)= hymnos ad cælum
asscendere Gertz S 153, 70, omnes campanæ pulsantur= teutonice
Alle Glocken rühren 443, 7 Gertz M: impellere, hortari
pulsus,
-us m. i.q. impulsus
pulvinar,
-is i.q. cubital, culcita, pulvinus
pulvinus,
-i i.q. cubital, cervical
pulvis, -eris
m. i. minutæ terræ particulæ
puniceus,
-a, -um i.q. purpureus
punio,
-vi, -tum, -re i.q. pæna afficio 1 pro obi. homines 2
pro obi. res
punitus,
-a, -um i.q. pæna affectus
punitor,
-is de eo qui punit
pupilla,
-æ de interiore oculi parte
pupillus,
-i m. de eo qui sub tutela est, orbus
puppis,
-is (acc. puppim e.g. 36, 29) 1 proprie de posteriore navis parte
(opp. prora) 2 translate de ipsa nave 3 collective de classe
® purgare sceleris (=
ab scelere) Gertz S 436, carm, v.7
purgatio,
-nis i. actio purgandi, defensio, satisfactio
purgo,
-avi i.q. purum facio, mundo 1 sensu proprio 2 translate
i.q. excuso, expio
puritas,
-tis i.q. integritas morum 265, 3
purpura,
-æ de panno coloris purpurei
purpureus,
-a, -um de colore rubeo
purus,
-a, -um 1 i.q. serenus 2 i.q. integer
pusillus,
-a, -um i.q. ignavus
putamen,
-inis de partibus amputatis
puteo,
-ui, -ere i.q. fætio, malum odorem exhalo
® puter-ris, -re = in
putrem, putredinem mutatus RH
puteus,
-i de loco perpetuas aquas habente 199, 23 Walbrunna, Latine
cadaverum vel stragis puteus [Wal- i.q. milites occisi cf. `Valhal
; brunna cf. teutonice `Born` K.L et RH]
putidus,
-a, -um i.q. fætidus
*puto,
-avi i.q. existimo, habeo 1 active a: c.acc.c.inf. b c. duobus
acc. c abs. 2 passive a c.inf. b c.nom.
® putredinosus Gertz
S 274, 15 plenus putreRH
putredo,
-inis m. i.q. putida vomica, sanies; Gertz S 135, 17
® putrefactio Gertz S
438, 19
® putrescere Gertz S
81, 13 = in putrem mutare RH
® putridus (lepra) Gertz
S 274, 9 in putrem mutatus RH
putris, -e
1 i.q. fætidus, rancidus 2 i.q. fragilis
pyga,
-æ i.q. nates
pyra,
-æ i.q. rogus
® pyrata etc. vide
pirata
pyramis,
-dis i. figura mathematica ex basi lata paulatim in acutum desinens
pythonicus,
-a, -um (forma Phitonicus traditur) i.q. magicus
Q
quadrageni,
-æ, -a i.q. quadraginta 1 distributive 2 vi distributiva
debilitata
® quadragesima -ae f.
(Hieron. epist. 41, 3) = ieiunia annua; = etiam illi quadraginta
dies ieiunii
quadraginta
i. numerale
quadratus,
-a, -um i. quatuor lineis rectis æqualibus et totidem rectis
angulis præditus
quadrifarius,
-a, -um i.q. quadruplex
quadriga, -æ
i. nomen vehiculi
quadringenti,
-æ, -a i. numerale
® qualiter = quomodo
Gertz S 85, 3
quæro,
-sivi, -situm, -rere1 c.acc. i.q. acquirere, adipisci, invenire
conor a aliquem b aliquid 2 c. quæstione indir. i. interrogo
3 c.inf. i.q. conor
quæso [Georges
:ivi, -ere RH] i.q. oro, peto, quæro (sed nonnisi orationi
directæ insertum adhibetur)
quæstio,
-nis I i.q. interrogatio II i.q. cognitio A c.gen. B abs. 1 generatim
2 speciatim de cognitione per tormenta
quæstor,
-is i.q.exactor
quæstorius,
-a, -um de iis quæ ad quæstorem pertinent
quæstuosus,
-a, -um i.q. fructuosus
quæstus,
-us i.q. lucrum 1 c.gen. 2 abs.
qualis,
-e de alicuius rei vel personæ natura 1 per interrogationem
2 sensu relativo (omittitur talis 400, 36 517, 18
® qualitas = species
qualiter
i.q. quomodo (nonnisi interrogative)
qualiscumque,
-ecumque i. quicumque, cuiuscumque modi
qualitas,
-tis fere i.q. natura
*quam de gradu vel modo I
inducit alteram comparationis partem (cum singula vocabula
tum enunt.sec. e.g. 78, 21 ut 224, 9 si
125, 35 quod A antecedit particula cui respondet
quam :1 tam: e.g. 4, 29 2 adeo 142, 1 3 vox sensus comparatici
a comparativus (sequitur comparativus : 3, 17 audacius quam
efficacius) minora, potius, magis, plus, non minus, satius
b adverbium sensus comparativi :ante, prius, supra, post
c verbum sensus comparativi 3, 13 præoptaret 4, 11:maluisti,
44, 15præstat, 106, 2 elegimus, 195, 2 præferre d
alius, aliter(pro ac ponitur) e secus(pro ac ponitur) B omissa
particula cui respondet quam 1 c. superl.(additur potuit
449, 4) libentissime 2 c. positivo (semper additur poterat)
129, 2 quam poterat clara voce II inducit interrogationem
A directam 415, 3 B indirectam 154, 5
syntactica:omittitur
1 pron. rel. post quam480, 4 : non minore impetu castra
quam (i. quam quo) reliquerant repetebant 2 pron.demonstr.
post quam 101, 11
*quamobrem i.q. qua de causa
(nonnisi sensu relativo) 1 c.indicat. 2 c. coniunct.
3 c.acc. c.inf. (in oratione obliqua)
*quamquam I concessivum
A additur verbum 1 c. coniunct.(in oratione obliqua)
a præs. b impf. c perf.;95, 14(fere i.q. etiamsi) d plusqpf.
2 indic. a præs. b impf. c perf. d plusqpf. B omisso
verbo 158, 25 II correctivum (c. coniunc.) A præs. :
vi potentiali 118, 5 B perf. C plusqpf.
quamvis
particula concessiva 1 additur verbum (c. coniunc.) 2
omisso verbo 64, 2
quando
nonnisi de tempore 1 sensu relativo a fere i.q. cum : quando
primum 113, 17 b fere i.q. dum 177, 33 2 sensu interrogativo
quandoque
de tempore(indefinite) 1 de futuro 2 de rebus peractis
fere i.q. quondam
quantitas,
-tis i.q.magnitudo
® quantocius = valde
celeriter Gertz S 100, 3
quantuluscumque,
-acumque, -umcumque i. quantumvis parvus
quantumlibet/vis i.
quamvis, valde ; Gertz M = quantumcunque
quantus,
-a, -um de quantitate i.q. quam magnus 1 per interrogationem
a directam b indirectam 2 relative (c. indic.
in oratione obliqua 269, 12) a respondet tantus b omittitur
tantus; Gertz M quanti = quot
quantuscumque,
-acumque, -umcumque i.q. quam magnus (indefinite) 1 c.coniunc.
2 c.indic.
quantumcumque i.q. quamvis
1 c.coniunc.verbi 2 c. adi
quantuslibet,
-alibet, -umlibet i.q. quantuscumque
quantumlibet i.q. quantumvis
quantumvis i.q. quamvis
quapropter
i.q. cur, quamobrem, quare (vi relativa deminuta)
quare
i.q. cur (nonnisi per interrogationem)
quartus,
-a, -um i. numerale ordinis de eo qui post tertium venit
quarto
i. quartum
quasi
1 de comparatione a c.enunt.sec. i.q. tamquam si b c.part.vel
gerund. c c.abl.abs. 2 de similitudine i.q.
ut, velut a generatim b additur quidam 3 de
causa efficta a c. coniunc. i.q. quod b c. part.; quasi
= fere Gertz S 350, 29 ; iunctura : quasi....dicitur = idem fere
significat quod ibidem 17, 10
quasso,
-avi i.q. concutio (c.acc.)
® quatember medii aevi
< dies quattuor temporum = dies quater cuiusque anni quo die
ante omnia festa quatuor(tria) dies ieiunii incipiunt (teutonice
quatember m. [post 1.adventum, 13/12 sancta Lucia, dies
cinerum = Aschermittwoch, pentecostes, post 14. septemb., exaltio
sanctae crucis]; > danice tamberdag; Quatembergelder
= Termine für Steuern und andere Abgaben (nicht alle deutschen
Länder am selben Datum) vide nox Luciae
quate/inus
i.q. ut (finale); ut consecut. Gertz S 92, 2; Gertz M post
verba iubendi et efficiendi
quaterni,
-æ, -a i. numerale distributivum ;382, 39 vi distributiva
vanescente i.q. quattuor; Gertz M quaternus = quaternio = (teutonice:
Quartbogen des Papiers) = compactio/libellus 4 vel 8 foliorum
Gertz M/RH
quatio,
-ssi, -ssum, -tere 1 proprie i.q. vehementer agito 2 translate
i.q. moveo, terreo
quatriduum,
-i i.q. spatium quattuor dierum
quattuor i.
numerale
quattuordecim i.
numerale
*que
I i. particula adiunctiva...iis vocis postponenda quæ
præcedentibus adiunguntur ; nota collocationem metri causa
mutatam A coniungit duo membra 1 complures voces
complexa 2 singulas voces complexa B in enumeratione
1 adiungit ultimum membrum (ac, atque, et adiungit pænultimum
membrum 2 adiungit pænultimum membrum (ac, atque,
, et inducit ultimum membrum e.g.136, 14 II vanescente vi adiunctiva
: A sensu adversativo, fere i.q. sed B abundare videtur
(vide namque) III i.q. quoque IV ponitur pro neve (post
negationem) V sequitur negatio 28, 34
queo,
-ivi, -ire i.q. possum
quercus,
-ius f. i. arbor glandifera
querela,
-æ i. actio querendi, conquestio, querimonia 1 abs. 2 c.gen.
a poss. b obi.
® querelare Gertz M <
querelor (t.t.iuris)= nomen alicuius deferre de re RH
querimonia, -æ
i.q. querela 1 abs. 2 c.gen.
queror,
-stus sum, -ri i. voce dolorem significo, lamentor 1 abs. 2 sequitur
de 3 c.acc.4 c.acc.(c.inf.) 5 sequitur quod
querulus,
-a, -um i. querularum plenus 1 abs. 2 c.gen.obi.
® questio = actio (iure
agendi) Gertz M/RH
questus,
-us i. lamentatio, querela
*qui, -quæ, -quod [forma
abl. quis pro quibus legitur 385, 3] pronomen relativum
I c.ind.(in oratione obliqua; in enunt.sec. causali :4,
5: quippe qui, utpote qui 167, 12) (in enunt.sec.determinativo
213, 29) A adi. B subst. 1 congruit cum præcedentibus(omittitur
demonstr. e.g.4, 20) 2 intermittuntur nonnulla 10, 143 nota constructionem
ad sententiam 194, 28 4 abl. quo a nude b c.gen.
II c. coniunct. (in oratione obliqua 90, 4 utpote qui
477, 25 ut qui ..) A finali 1 generatim 2 quo c.comparativo
B causali quippe qui 488, 2 C consecutivo D de
repetione E determinativo 1 antecedit 2 antecedit
negatio III c.acc. c.inf. in oratione obliqua IV omisso
verbo; qui = quicumque Gertz S 224, v.56
qui
i. quomodo 471, 29
*quia
i. coniunctio causalis 1 fere semper c. ind. 2 c.
coni. ; quia (sine verbo) Gertz S 200, 16; "quia"
pro "nam"/"enim"ibidem 16, 9; quia pro
acc. cum inf. 95, 16 ;194, 24 Gertz M c. indicat./c.coniunc.
quicumque,
-quæcumque, -qodcumque i.q. omnis qui 1 c.ind. 2
c.coni. a in oratione obliqua b per attractionem(rhytmi
causa) c potentiali? Gertz M: = quivis;= omnes/omnis
generis;quodcunque = utrumcumque
*quidam, -quædam, -quiddam
(quoddam) I i.q. certus aliquis A adi. (fere semper postponitur
sed vide 256, 9) 1 generatim 2 c.nom.propriis antecedentibus(sæpissime)
B subst. (additur gen. descriptivus) 1 nude 2 gen. part.(fere
semper antecedenti) II i.q. aliquot
*quidem
1 emphatice postponitur a pronomini b et c aliis vocabulis
2 vi concessiva (opp..sed, vero)3 vi affirmativa vanescente
4 post negationem (interiectis singulis vel duobus verbis
a ne..quidem b nec ..quidem; quidem = enim Gertz S 22, 40 Gertz
M = certe
quies,
-tis f. 1 i.q. actio cessandi, otium, remissio laboris cum alius
tum bellici a abs. b c. gen. 2 i.q. somnus a abs. nota per quietem
i.q. per somnum, in somniis b c.gen.
quiesco,
-vi, -scereI abs. A pro subi. persona 1 i.q. in otio sum, nil
facio 2 i.q. dormio 3 de mortuis B pro subi. res i.q. cesso II
c.inf. i.q. omitto
quietus,
-a, -um i.q. compositus, placidus, tranquillus
quiete i, q. placide
quilibet,
-quælibet, -quid(quod)libet i.q. omnis, quisque 1 adi. 2
subst. abs. b c.gen.; quilibet = ullus Gertz S 275, 11; Gertz
M = quidam;quislibet = quisquam ; = quisque
*quin 1 inducit enunt prim.
a quin etiam, vi debilitata fere i.q. etiam b quin et
i.q. quin etiam c quin potius i.q. immo vero 2 inducit enunt.
sec a post negationem i.q.ut non b post interrogationem
c post verba dubitandi sim. i.q. cur non
quindecim i.
numerale
quindeni,
-æ, -a i.q. quidecim (numerale distributivum vi distributiva
debilitata) 131, 15
quigenti,
-æ, -a i.q. quinquies centum
quini,
-æ, -a i. numerale 1 vi distributiva 2 vi distributiava
vanescente 203, 38
quinquaginta i.q
quinquies decem
quinque
i.numerale; Gertz M quinquepertitus i.e. in quinque
partes divisus
quinquennis,
-e i.quinque annorum
quiquennium,
-i i. spatium quinqueannorum
quintus,
-a, -um i. numerale ordinis
*quippe particula causalis,
fere i.q. enim, nam 1 generatim 2 speciatim a in parenthesi (vergit
in coniunctionis quod, quia.quoniam b abundat(additur nam) c
quippe cum d quippe qui; Gertz M
® quique = omnes Gertz
S 65, 9
*quis(qui), quæ, quid(quod)
pron. interrogativum I subst. A masc. B fem.
C neutr. 1 nude a generatim b acc. quid i.q. cur(quid ita 313,
26) quid multa 78, 4 c ut quid (= cur) 2 c.gen. II adi.;
quis (interog. = uter Gertz S Append. 1, 3
*quis,
-quæ(qua), -quid[neutr.plur. qua 394, 29] pron. indefinit.
I subst. (antecedit si, nisi, ne, cum, ut, pron.rel.) A
masc. 1 nude 2 c.gen. B neutr. 1 nude 2 c.gen. II adi.;quis indefin.
= quisquam
® quislibet = quisque
Gertz S 203, 14
quisnam,
-quænam, -quidnam i.q. quis (interrogative) 1 subst. 2 adi.
quispiam,
-[quæpiam, -quodpiam, -subst.quidpiam sive quippiam Georges,
RH] 1 subst. i.q.quisquam a abs. b c.gen. 2 adi i.q. quis, ullus
(indefinite vi debilitata); quispiam = quisquam Gertz S 126,
4
*quisquam, - [quæquam
RH], -quicquam pron. indefinitum I subst. A in negatione, interrogatione,
condicione 1 nude 2 c.gen. i.q. aliquis, quidam B sine negatione
II adi. i.q. ullus
*quisque, -quæque, -quidque(quodque)
I pron.distributivum A de compluribus 1 sing. a nude (antecedit
ut) b c.gen. c c. numerali ordinis 2 plur. B de duobus i.q.
uterque II vi distributiva vanescente A sing. 1 nude i.q.
quivis, omnis 2 c.superl. B plur. i.q. omnes 1 nude 2 c.superl.
*quisquis,
-[quæquæ Georges RH] , -quicquid i.q. omnis qui, quicumque
(c.gen. e.g. 128, 16 1 c.ind. a generatim b in oratione obliqua
2 c. coniunc. a generatim b in oratione obliqua c per attractionem
110, 32 d irreali; quisquis = quisquam Gertz S 345, 25; Gertz
M = ullus
quivis, -quævis,
-quidvis(quodvis) 1 adi. a i.q. quisque, omnis b i.q. aliquis,
quilibet c i.q. ullus 2 subst. a i.q. quisque b i.q. aliquis,
quilibet;quivis(quis) non = nemo Gertz S 195, 18
*quo I sensu interrogativo
II sensu relativo A de loco 1 abs. 2 c.gen. B de gradu
i.q. quanto 1 respondet hoc(c.comp.) 2 sine responsione III
sensu finali (c.coniunc.) A sine comparativo B c.comparativo;
quo = ubi Gertz S 133, 21; quo = ut finale ibidem 91,
17; = ut consecut.102, 15 Gertz S.
*quo minus 1 i.q. quin, ut
non 2 i.q. ne a sensu finali b post verba efficiendi 181, 28
quoad
I de tempore A i.q. quamdiu (c.ind.; in oratione obliqua coniunc.
B i.q. donec, usque dum (c. coniunc.;spectat ad finem intervalli)
1 sensu finali 2 sensu finali omisso C fere i.q. antequam II de
gradu 436, 19; quoad = quod attinet ad Gertz S 430, 4
quoadusque
i.q. ideo, usque dum
quocirca
i.q. ideo, quamobrem, quare
quocumque
i.q. quemcumque in locum
*quod I vi relativa nondum
debilitata A respondet pron.demonstr. 1 sequitur
ind. 2 sequitur coniunc. (quamquam de rebus certis agitur)
II vi rel. amissa A sensu causali i.q. quia
1 c. ind. 2 c.coniunc. a solum ponitur (non afferuntur
loci ubi coniunc. æstimationem loquentis significat)
b non quod....sed quia c non quod...sed ut d sive quod...sive
quia 3 sine verbo B sensu explicativo 1 generatim
2 speciatim vergit in notionem cur C inducit enunt.sec.
pro subi. D inducit enunt.sec. pro obi. E inducit
enunt.sec. consecutivum i. q. ut post tantus, talis,
talite, ita, (in) tantum, adeo, tam F continuat orationem
fere i.q. et /quodsi G fere i.q. quodsi; quod post verba
timendi = ne Gertz S 63, 16 ; quod post adeo, in tantum,
ita, sic, tam = ut; quod = ut finale Gertz S 167, 8;
post contingit, fit = ut Gertz S 194, 12 ; quod cum nuntia
sec.pro acc. cum inf. post velle, post verba sentiendi
et declarandi et post videtur; Gertz M quod = ut post verba
iubendi et similia
quomodo i.q.
quo pacto, qua ratione; Gertz M quomodolibet = nullo modo;quocunque
sit
*quondam i.q. olim, nonnisi
de præteritis 1 cum verbo 2 c. nomine (neque tamen
de defunctis ut in aliis medii ævi documentis
quoniam i.q.
quia, quod(inducit causam), c. ind. etiam in oratione obliqua
1 secundo loco ponitur 2 primo loco ponitur;quoniam cum enunt.sec.
pro acc cum inf.
*quoque I i.q. etiam A
postponitur 1 nomini vel pronomini premendo a nullis vocibus intermissis
b intermissis nonnullis vocibus 2 verbo premendo B anteponitur
vocibus premendis 1 nullis intermissis 2 interiectis
nonnullis II vi debilitata fere i.q. autem
quorsum
i.q. quo (in quem locum) 1 proprie 2 translate
quot
i.q. quanti(de numero) 1 interrogative 2 relative, respondet
tot; a c.ind. b c. coni.
quotannis
i.q. singulis annis
quotidianus,
-a, -um de iis quæ singulis diebus fiunt
quotidie
i.q. singulis diebus
quoties
i.q. quot vicibus 1 interrogative 2 relative a c. ind. b c. coni.
(in oratione obliqua; de repetitione 128, 20
quotiescumque
i.q. quoties
quotlibet
i.q. quotcumque(opp. unus)
quotquot
i.q. quotcumque (c.ind.)
quousque
i.q. quoad (c. fut. ex.) 2 i.q. donec (c. coni. repetitionis)
R
rabidus,
-a, -um i.q. ferus, sævus
rabies,
-i f. i.q. feritas, furor, sævitia 1 abs. a generatim b
speciatim de ferocitate athletorum pugnæ præsaga (danice
`bersærkergang´) 2 c.gen.
® radicari = radices
agere, radicatus Gertz S 353, 1
radicitus
i. c. radice, a stirpe
radio,
-avi i.q. corusco, mico, refulgeo
radius,
-i de splendore corporum lucentium 1 abs. 2 c. gen.
radix,
-cis f. i.q. ima gignentium pars 1 proprie 2 translate
ramalia,
-um n. i.q. rami aridi 1 proprie a abs b c. gen. 2 translate
de stirpe
ramulus, -i
parvus ramus
ramus
i. pars arboris e trunco exiens 1 proprie a abs. b c.gen. 2 in
imagine
rancidulus,
-a, -um i. aliquantum rancidus
rancidus,
-a, -um de cibis nimis diu servatis i.q. corruptus
® rancor-oris m. (<
ranceo) id quod male olet ;translate : vetus odium habere in aliquem
(Georges)RH
rapacitas,
-tis i.q. aviditas rapiendi
rapax,
-cis 1 abs. 2 c.gen.rapiendi avidus
rapidus,
-a, -um 1 i. rapax, vorax, 2 i.q repentinus, velox a de torrente
b de cursu, itinere c de vehiculo 3 i.q. acute sonans
rapina,
-æ 1 i.q. actio rapiendi a abs. b c.gen. 2 i.q. res rapienda
vel rapta
rapio,
-ui, -tum, -ere 1 i.q. celeriter aut vehementer moveo a nude
b additur finis 2 i.q. vi aut impetu prehendo
rapta,
-orum n. fere i.q. spolia
raptim
1 i.q.celeriter 2 i.q.vehementer
rapto,
-avi 1 i.q. vi promoveo2 i.q. dirimo
raptor,
-is de eo qui rapit 1 abs. 2c.gen.
® raptrix, -cis f:
aquila raptrix Georges
raptus,
-us 1 i.q. actio eius qui celeriter se movit(c.gen subi.) 2 i.q.
actio vehementer capiendi a c. gen. obi. b nude; raptus = rapta
præda Gertz S 124, 24; = raptum ibidem Append.7, 8
raptrix,
-cis de femina vehementer auferente
rapulum,
-i i. parva rapa (e genere olerum) vox Horatiana
raresco,
-ere i.q. rarefio, rarus fieri incipio, densitatem amitto
raritas,
-tis i. q. infrequentia, paucitas, qualitas densitati contraria
1 c.gen. 2 abs.
rarus,
-a, -um i.q. non densus, infrequens, tenuis; Gertz S = parcus
(cum abl.)126, 23;
raro i. minus sæpe,
non frequenter, interdum
® rasorius :cultellus
rasorius : cui qui sine barba esse vult necesse est Gertz M/RH
ratio,
-nis 1 abs.a de actione enumerandi b de argumento, causa c de
cogitatione, consilio sano, mente 2 c.gen. a gerund. fere i.q.
methodus, via b fere i.q. causa c debilitato sensu, Gertz M
= condicio, ratione = propter, periphrastice. Nota ® rationes
universales (teutonice Allgemeinbegriffe A.M. De homine)
rationabilis,
-e i.q. rationalis;rationabiliter
*ratis, -is f. i.q. navis,
navigium; Gertz S 22, v.34 nec praetereunt rate flumen (RH Georges);
vide > praetereo = transeo
ratus vide
reor
raucedo,
-inis f. i.q. raucitas
raucus,
-a, -um de eo qui vocem asperam vel obtusam emittit 1 de homine
2 de sonitu
® reaccendi = iterum
accendi Gertz S 268, b, 18
reædifico,
-avi i.q. rursus ædifico
® realiter = corporaliter
® reamare = amorem reddere
Gertz M/RH
reatus,
-us i.q. culpa, scelus 1 c.gen.culpæ 2 c.pron.poss. 3 sine
gen.
rebellatio,
-nis f. i.q. rebellio, seditio
rebellio,
-nis f. i.q. seditio
rebellis,
-e i.q. seditiosus, adversarius (evanescente sensu proprio) 1
adi. 2 subst. m.
rebello,
-avi i.q. seditionem, bellum concito, facio
recedo,
-ssi, -ssum, -dere 1 proprio sensu locali i.q. redeo, cedo 2 translate
i.q. desisto
*recens, -tis 1 adi. a i.q.
nuper factus, novus b i.q. integer 2 subst.
recenter
i.q. nuper
recenseo,
-ui, -itum, -ere 1 i.q. militum numerum recognosco 2 i.q. ordine
enumero 3 i.q. commemoro, narro, trado a c.obi. b c.acc.(c.inf.);
Gertz M = prolixius describere
receptaculum,
-i i.q. perfugium, præsidium 1 c.gen. 2 sine gen.
® receptibilis = capax
Gertz S 351, 2
receptio,
-nis i. actio recipiendi (c.gen.obi.); receptio persone Gertz
S Append.2, 1= qui benigne, liberaliter, liberali hospitio recipitur.vide
acceptio
receptor,
-is de eo qui aliquid recepit
receptus,
-us 1 i.q.acceptio 2 i.q. perfugium, receptaculum 3 i.q. actus
se recipiendi
recessus,
-us 1 proprie i.q. actus recedendi vel se recipiendi 2 translate
a de sinu vel aliis litorum vel viarum flexionibus b de flexione
cornuum exercitus c de receptaculo vel perfugio occulto
recidivus,
-a, -um i.q. renovatus, redintegratus
recido,
-cidi, -casum, -cidere i.q. cado, convertor, devenio (de sorte,
fortuna; sequitur in c. acc.)
recîdo,
-di, -sum, -dere i.q. amputo, reseco
recino,
-ui, -ere 1 i.q. iterum cano a c. obi. b sine obi. 2 i.q. sono
(de lituo) 3 i.q. cano (in missa)
*recipio, -.cepi, -ceptum,
-cipere 1 i.q. recupero, rursus capio ( Gertz M = sumere/rapere)
vel iterum accipio 2 i.q. accipio, excipio (opp. do, offero)
a corporea b incorporea 3 i.q. assumo, ascisco (c.acc.) 4 i.q.
suscipio 5 i.q. reduco 6 reflexive a i.q. pedem refero, recedo
b i.q. colligo7 i.q. puto, habeo (additur in c. abl.)
reciprocus,
-a, -um de fluctibus accedentibus et recedentibus; Gertz S 305,
2 : reciprocata in se ipsam = contra se ipsam conversa
‡recitamentum, -i i.q.
recitatio, narratio
recitatio,
-nis i.q. actus recitandi, lectio
recito,
-avi 1 i.q. clara voce lego 2 i.q. numero;= narrare Gertz S
438, 5
reclamatio,
-nis i.q. actus reclamandi vel repugnandi
reclamito,
-avi i.q. repugno, adversor
® reclinarium (<
reclinatorium Georges) : in nave regali Danorum rex in lecto dormiens
excitatur Gertz M/RH I, 118, 26 vide reclinis
reclinis,
-e i.q. reclinatus, innixus
reclino,
-avi i.q. debilito, corrumpo; = de/inclinare Gertz S 66, 4
recludo,
-si, -sum, -dere i.q. claudo, includo 1 c.abl. 2 sine abl.
® recoctio i.actio recoquendi
Gertz M:II, 435, 21 fere: recoctio panem conservare poterit
RH cf. danice tvebak ndl. tweebak = beschuit
recognosco,
-novi, -nitum, -noscere 1 i.q. cognosco, agnosco 2 i.q. considero
delibero
recolligo,
-egi, -ectum, -igere i.q. rursus colligo; Gertz M = (de)metere
RH;se recolligere = omnes vires recipere RH
recolo,
-colui, -cultum, -colere 1 i.q. meditor, memoria repeto a c.obi.
b c.acc. c.inf. 2 i.q. celebro
® recommendare = commendare
Gertz S 402, 33
® recompensa, -ae = compensatio;recumpensare
= parem referre;recumpensatio = compensatio
reconciliatio,
-nis i.q. actus reconciliandi vel in gratiam restituendi
recondo,
-didi, -ditum, -dere i.q. abscondo, tego
® reconsecrare = rursus
consecrare Gertz M/RH
® reconsignare = reddere
RH/ Gertz M> qui aliter aestimat
recoquo,
-xi, -ctum, -quere i.q. coquo 161, 5 RH: metalla recoquere = teutonice
umschmelzen vide recoctio
recordatio,
-nis i.q. actio recordandi, in memoriam revocandi 1 c.gen. 2 c.adi.
recreo,
-avi i.q. reficio, restituo, (con)firmo 1 transitive 2 sensu
mediali 32, 22
recrudesco,
-ui, -escere i.q. crudelis fio, exasperor
rectitudo,
-nis i.q. æquitas, rectum iudicium
rector,
-is i.q. qui regit, gubernator 1 c.gen. 2 sine gen.
rectus,
-a, -um 1 adi. a i.q. directus b i.q. iustus, æquus 2 subst.
n. sing. i.q. honestum
recte i.q. iuste, accurate
(nonnisi compar.)
recubo,
-ui, -itum, -are i.q. cubo, quiesco
recuperatio,
-nis i.q. actus recuperandi 1 c.gen. 2 sine gen.; Gertz M II,
119, 6 :recuperatio vitæ ac dilapidatio omnium bonorum
recupero,
-avi i.q. amissam rem recipio, rursus acquiro
recurro,
-i, -sum, -rere i.q. rursus curro, redeo
recursus,
-us 1 i.q. reditus (c.gen.) 2 fere i.q.fuga a c.gen. b sine gen.
recuso,
-avi i.q. nego 1 c.acc. 2 c.inf. 3 abs.
reda,
-æ i. vehiculum
redamo,
-avi i.q.amorem refero
redargutio,
-nis i. actio redarguendi, recusando;redarguere = reprehendere
Gertz S 107, 2
redditio,
-nis i. actio reddendi, fere i.q. traditio; Gertz M : = reditus
quod vide
reddo,
-idi, -itum, -ere 1 i.q. restituo a: sensu strictiore b: sensu
latiore 2 i.q. substituo, sufficio 3 i.q. facio, efficio a c.duobus
acc. (passive c.nom.) b c.acc. 4 i.q. do, præbeo 5 i.q.
edo
redemptio,
-nis i.q. dimissio, relaxatio 2 de ipsa pecunia pro remissione
solvenda
® redemptor = qui pretio
redemptionis aliquem solvit RH Gertz S 157, h, 2, 9
redeo,
-ii, -itum, -ire i.q. revertor 1 proprie sensu locali a abs. b
additur ad c additur in d additur acc. e additur
supinum f additur unde 2 translate
® refectorium (monasterii)
= cenatio vel triclinium RH Gertz S 316, 2
redigo,
-egi, -actum, -igere 1 i.q. adduco 2 i.q. deminuo 3 i.q. adscisco
4 i.q. facio, efficio
redimiculum,
-i i.q. tænia
redimio,
-ivi, -itum, -ire i.q. orno
redimo,
-emi, -emptum, -ere 1 i.q. libertatem pretio emo 2 i.q. rependo,
compenso a c.abl. b sine abl.3 i.q. perficio 4 i.q. reficio 5
i.q. expio
re(d)integro,
-avi i.q. renovo 2 fere i.q. reficio
*reditus,
-us i.q. reversio 1 nude 2 c.adi. 3 c.gen.; Gertz M: vectigal/pecuniae/fructus/quaestus
RH
redivivus,
-a, -um i.q. qui reviviscit 1 de animantibus 2 de rebus
redoleo, -ui,
-ere vanescente sensu proprio (cf. tamen 160, 30 [non recte RH])
i.q. reddo
® redonare = amentes redonantur
sensui = amentes adipiscuntur omnem sensum
reduco,
-xi, -ctum, -cere 1 i.q. retro duco, ago a sensu srtictiore
b sensu latiore 2 i.q. revoco 3 fere
i.q. claudo
reductio,
-nis i. actio reducendi vel redeundi
® reductus = actio aliquem
honore reducendi >< deducere Gertz M/RH
redundo,
-avi 1 c.abl. i.q. abundo a proprie b translate 2 sine abl. i.q.
mano, pertineo
redux,
-cis 1 i.q. domum revertens 2 i.q. qui aliquem domum prosequitur
refectio,
-nis i. actio reficiendi, reparandi, restaurandi 1 proprie a c.gen.obi.;Georges:refectio
aedium, refectio nocturna > medii aevi: = cena; b abs. 2 translate
® refectorium = ubi monachi
edunt Gertz M/RH
refello,
-i, -ere i.q. reicio, repudio
refercio,
-si, -sum, -cire i.q. compleo
refertus,
-a, -um i.q. plenus 1 c.abl. 2 sine abl.
*refero,
-tuli, -latum, -ferre I vi particulæ præfixæ
non debilitata, A i.q. retro porto, reporto 1 generatim a corporea
b incorporea 2 speciatim de actione recedendi B i.q. revoco (spectat
ad originem) C i.q. remuneror D i.q. præbeo, habeo E i.q.
reicio II vi particulæ præfixæ vanescente
A i.q. commemoro, trado, narro 1 c.acc. (passive nom.) 2 c.acc.
(c.inf.) 3 c.inf. 4 c. quæstione indir. 5 c. enunt.rel.
6 abs. B i.q. defero
reficio,
-feci, -fectum, -ficere i.q. reparo 2 i.q. recreo a sensu strictiore
b sensu latiore fer i.q. delecto 3 i.q. restituo
refigo,
-xi, -xum, -gere i.q. affigo
reflecto,
-xi, -xum, -tere 1 i.q.verso, circumago a pro obi. corporalia
b pro obi. incorporalia 2 i.q. retorqueo 3 i.q. averto
reflexus, -a, -um i.q. sinosus,
flexuosus
reflexio,
-nis i.q. circumfusio
reflexus,
-us 1 i.q. actio flectentis 2 i.q.declinatio, anfractus
‡refluxio, -nis i.q.
actio refluendi
® refocillare = focillare:
fomento aliquem facit revivere;recreare RH/ Gertz M
reformo,
-avi i.q. restituo; Gertz S :reformare = sanare 330, 21; = reconcilliare
(pacem)266, 4; in meliorem formam et habitum redigere 85, 2
refoveo,
-vi, -tum, -vere i.q.foveo; = consolare Gertz S 64, 15 = sanare
366, 26
refragor,
-atus sum, -ari 1 i.q. repugno, detrector 2 i.q. impedio
refreno,
-avi i.q. prohibeo
® refrigerare (><
calefacere) calorem corporis deminuere (cenâ, potu, remedio)
® refrigerium = recreatio;
Gertz S 168, 12 = requies, refugium; Gertz M = frigusculum (<frigus);RH:refrigerium
= cena memorialis alicuius sancti
refugio, -i,
-itum, -ere 1 i.q. confugio, fugio 2 i.q. effugio 3 i.q. abnuo
refugium, -i
i.q. receptaculum
refugus,
-a, -um 1 i.q. fugiens 2 i.q. rursus e conspectu abiens
refulgio,
-si, -gere i.q. fulgeo
refundo,
-di, -sum, -ndere 1 i.q. fundo 2 i.q. transfero;RH translate
= impensas restituere Gertz M
refuto,
-avi 1 i.q. repello a corporea b incorporea 2 i.q. destituo
regalis,
-e i.q. qui ad regem pertinet; regales = regis ministri Gertz
S 414, 25
® regaliter = regali
potentia Gertz S 66, 5
regeneratio,
-nis de baptismate
regenero,
-avi de actione baptizandi
regimen,
-inis n. 1 i.q. gubernatio a c.gen. b c.adi. c nude 2 i.q. gubernaculum
regina,
-æ i.q. uxor regis
® regio vide subter
® regirare = per orbem
redire Gertz M
® registrum = index/libellus
omnium rerum domesticarum Gertz M/RH
*regius, -a, -um i.q. ad regem
pertinet (.....hic illic pro gen. regis ponitur e. g. 545, 40
profectionis)
*regia, -æ (substantive)
i.q. aula regia
*regio, -nis i.q. pars terræ,
terra 1 solum ponitur 2 c.nomine proprio 9, 24 Danicam regionem
regnator,
-is de eo qui regnat i. q. rex
® regnicolæ i.e.
regni incolæ
regno,
-avi i.q. guberno 1 de rege vel regina 2 de aliis
*regnum, -i 1 depotestate
vel dignitate regia, de iure regnandi a abs. b c.gen. 2 de terra
regis a abs. b c.gen. c c.adi 3 de inferis
rego,
-xi, -ctum, -gere i.q. guberno; se regere = se gerere Gertz S
226 v.11
® regratiari = gratias
agere Gertz S 401, 33
regredior,
-ssus sum, -di i.q. revertor
regressus,
-us de actione revertendi, regrediendi, redeundi
® regula = quod institutum
est Gertz S 263, 3
® regularis = ad regulam
accommodatus
regulus,
-i i.parvus rex 1abs a generatim b sensu peiorativo 2 c.gen. a
generatim b sensu peiorativo
® rehabere = recuperare
Gertz M/RH
‡rehabito, -avi i.q.
iterum habito
reicio,
-ieci, -iectum, -icere 1 i.q.retro iacio a sensu strictiore b
sensu latiore 2 i.q. proicio 3 i.q.abicio, depono a corporea
b incorporea 4 i.q. deporto, relego 5 i.q. repudio a homines
b res 6 i.q. transfero, verto a homines b res
‡reiectus, -us de impetu
iterato
® reincipere = denuo incipere
Gertz M/RH
® reinstituere = denuo instituere
® reintegrare vide redintegro
® reiterare = iterare
relabor,
-psus sum, -bi 1 i.q. effugio 2 i.q.redeo 3 i.q. refugio
relatio,
-nis 1 i.q. narratio 2 i.q. retributio
® relator, -is = nuntius
Gertz M/RH
relatus, -us
i.q. narratio, Gertz M abl. relatu = narratione RH
relaxo,
-avi 1 i.q. remitto, dissolvo 2 i.q. cesso; Gertz M = (culpam)
remittere;relaxatio (iuramenti) = solutio iuramenti RH
1 relego, -avi 1 i.q. deporto,
dimitto 2 i.q. reicio
2 relego, -gi, -ctum, -gere
i.q. iterum lego
relevo,
-avi i.q. levo, lenio
® relicta = vidua Gertz
S 140, 12
relido,
-si, -sum, -dere 1 i.q. divello 2 i.q.tero
religio,
-nis I de cultu vel sacris A sensu strictiore 1 de religione
christiana 2 de religione pagana B sensu latiore de potestate
ecclesiastica, fere i.q. ecclesia II de ordine monastico vel de
dignitate ecclesiastica III de pietate A abs. B c.gen. IV de sanctitateV
de officio, debito A c.gen. B abs.
iunctura
religioni esse i.q. mos esse 426, 17
religiosus,
-a, -um 1 i.q.pius 2 i.q. ecclesiasticus a adi. b subst. de
membris ordinis religiosi
religo,
-avi i.q. alligo
relinquo,
-qui, -ctum, -nquere I proprie A strictiore sensu 1 i.q. decedo
(sensu locali) 2 i.q. reliquum facio 3 i.q. destituo, desero B
sensu latiore fere i.q. trado II sensu proprio evanescente A
i.q.sino, curo B i.q. efficio, facio, reddo
® reliquiarium > ital.reliquiario:
nomen commune omnium conservationum sanctorum.
reliquiæ,
-arum f. i.q. residuum 1 c.gen. 2 sine gen.; reliquiæ =
limina Gertz S 244, 29;reliquiæ ciborum 331, 8; Gertz M
: reliquiæ sanctorum
reliquus,
-a, -um 1 i.q.residuus(plur. ceteri) 2 de duobus fere i.q. alter
reliquum, -i n.i.q. residuum
reluceo,
-xi, -cere i.q. resplendeo (c.abl.)
reluctor,
-atus sum, -ari i.q. resisto, repugno (c.dat.)
remando,
-avi i.q. renuntio
remaneo,
-si, -sum, -ere i.q. resto, maneo
remedium,
-i n. i.q. medicamentum 1 proprie de sanatione morborum a c.gen.obi
b abs. 2 latius, fere i.q. salus, de remediis cuiusque generis
a c.gen. b c. dat. c abs.
® rememorare = in memoriam
revocare Gertz M
remeo,
-avi i.q.redeo, revertor
remetior,
-mensus sum, -metiri i.q. iterum metior, de itinere i.q. eâdem
viâ revertor; Gertz M remetiri passive
*remex, -igis m. i.q. qui
remum agit (sing. de remigibus ponitur 290, 29)
*remigium,
-i 1 i.q.remorum suppellex, ipsi remi 2 i.q. remigatio, pulsus
remorum 3 i.q. remiges 4 i.q. navis vel classis
remigo,
-avi i.q. remas ago
remissio,
-nis i.q. diminutio, liberatio 2 i.q. intermissio, omissio
remitto,
-si, -ssum, -ttere 1 i.q. retro vel rursus mitto 2 i.q. debilito
3 i.q.laxo, dissolvo (c.acc.et dat. 4 i.q.omitto, desisto. 5 i.q.
condono, ignosco, veniam do b c.acc. solo a c.acc. et dat. b c.acc.
solo; Gertz S 110, 7: remittere vultum = demittere
remissus, -a, -um 1 i.q.
lentus, languidus, piger, de hominibus 2 de rebus i.q. laxus,
lentus
remisse i.q. liniter
remoror,
-atus sum, -ari i.q. retardo, retineo
remotio,
-nis i.q. longinquitas, distantia (opp. propinquitas)
removeo,
-vi, -tum, -vere i.q. aufero, tollo 1 c.abl. 2 c. ab 3 sine abl.
remotus, -a, -um 1 proprie
i.q. semotus, longe positus, longinquus a de loco b de tempore
c de familiaritatis gradu 2 translate i.q. alienus, abhorrens
ab
remote i.q. procul
remugio,
-vi, -tum, -re i.q. vocem reddo, resono
® remunerator = qui praemio
remuneratur Gertz S Append. 8, 2
*remus, -i i.q. instrumentum
quo naves aguntur
renideo,
-ui, -ere i.q. resplendeo
reniteo,
-ui, -ere i.q. niteo, splendeo
renitor,
-nixus sum, -niti i.q. obsisto, resisto
renodo,
-avi i.q.(nodum) solvo
renovo,
-avi i.q. redintegro
renuntiatio,
-nis i.q. abdicatio pontificatus
renuntio,
-avi 1 i.q. nuntium affero, refero 2 i.q. recuso, reicio a c.dat.
b c.acc.
renuo,
-i, -ere i.q. abnuo, recuso 1 c.inf. 2 abs.
® renutare intensive
< renuo
*reor,
-ratus sum, -reri i.q. puto, arbitror, censeo 1 c.duobus acc.
2 c.acc. c.inf. 3abs.
ratus,
-a, -um i.q. certus, fixus, constans ;iunctura : ratum....habere
i.q. approbare 172, 17
repagulum,
-i i.q. obices, quibus equi coercentur vel includuntur [<
obiex<obicio Georges RH]
reparatio,
-nis 1 i.q. restitutio, salus 2 i.q. refectio
reparator,
-is i.q. restitutor, salvator
reparo,
-avi 1 i.q. restituo 2 i.q. renovo, redintegro 3 i.q. denuo
comparo
® repatriare = in patriam
reverti Gertz S 323, 5
® repausatio = requies
(mortui)
repedo,
-avi i.q. recedo, revertor
repello,
-ppuli, -pulsum, -pellere 1 sensu locali i.q. depello, amoveo
2 sensu latiore a i.q. propulso, fugo b i.q. prohibeo, arceo
c i.q. reicio, repudio d sensu iuridicali i.q. refuto, refello
rependo,
-di, -sum, -dere 1 proprie i.q. æquo pondere reddo 2 translate
a i.q. invicem reddo, pendo alicui aliquid b i.q. recompenso aliquid
aliqua re c sine abl. 247, 9
repenso,
-avi 1 i.q. rependo 2 i.q. recompenso c acc. et abl. 3 i.q. ulciscor
*repente i.q. repentino, subito
*repentinus, -a, -um i.q.
subitus, improvisus
repercussus,
-a, -um 1 de persona i.q. denuo reiectus 2 de re i.q. reiectus
reperio,
-repperi, - (passim reperi), reperum, -reperire I i.q. invenio,
offendo, rem amissam vel diu requisitam (rursus) video A proprie
1 corporea a c.acc. b c. duobus acc. (c.acc. et part.) 2 incorporea
B translate 1 i.q. cogitatione invenio, excogito 2 i.q. cognosco
(c.duobus acc.) II vi inveniendi vanescente (passive i.q. apparere,
esse, exstare c. duobus nominativis e.g. 41, 10)
repertio,
-nis i.q. actus reperiendi, inveniendi (c.gen. obi.)
repertor,
-is de eo qui rem amissam invenit (c.gen.obi) 1 proprie 2 translate
i.q. inventor, auctor
repetitor,
-is de eo qui rem raptam reposcit (c.gen.obi.)
repeto,
-ivi, -itum, -ere I i.q. redeo, revertor ad A sensu locali prævalente
1 c.obi. loci a vi particulæ præfixæ vigente
(passive c.dat 38, 18) b vi particulæ præfixæ
vanescente 2 pro obi. homines B in imagine II i.q. recupero,
sensu hostli prævalente III i.q. rursus appeto A corporea
B incorporeaIV i.q. rursus tento, experior V i.q. renovo, iterum
suscipio, instauro VI i.q. itero, redintegro VII i.q. iterum
dico
repigro,
-avi i.q.retardo, reprimo
repleo,
-vi, -tum, -re I i.q. iterum plenum reddo (c acc.et abl.) II
vi particulæ præfixæ vanescente A proprie 1
c.acc. et abl. 2 sine abl. B translate 1 c.acc. et abl. 2 sine
abl.
replico,
-ui, -atum, -are 1 i.q. expono, narro a c.acc. b c.acc. et abl.
2 i.q. ago 3 i.q. canto; replicare = iterare Gertz S 340, 6;
Gertz M memoriam replicare = in memoriam revocare
repo,
-si, -tum, -ere i.q. clam, furtim eo
repono,
-sui, -situm, -nere 1 i.q. eodem (suo) loco aliquid rursus colloco
2 i.q. propono, expono 3 i.q. pono, condo 4 i.q. præ me
fero 5 i.q. pono, habeo, numero a active b passive
iuncturæ
notandæ : 372, 30 ruris violentiam in metu (fere i.q. metuo)347,
33 Sclaviam in eius beneficio
reporto,
-avi i.q. refero 1 corporea 2 incorporea
reposco,
-ere i.q. repeto, vindico
® repositorium sc.librorum;
etiam ad ferculum/fericulum pertinens ; ibi
sunt omnes catilli conservati; repositorium < gr.apotheca
Gertz M/RH
repræsento,
-avi 1 i.q. verbis exprimo, describo, ante oculos pono 2 i.q.
præbeo, exhibeo, in conspectu pono; = dedicare Gertz S
79, 21; Gertz M = ex debito dare, reddere; se representare = adesse
RH
reprehendo,
-di, -sum, -ere i.q. exprobro, vitupero
reprehensio,
-nis i.q. actio reprehendendi, vituperatio 1 abs. 2 c.gen.obi.
reprehensor,
-is i.q. castigator, vituperator
reprimo,
-pressi, -pressum, -primere 1 i.q. coerceo, impedio, retineo
a res b homines 2 fere i.q. confercio
® reprobare = aliquid
reiciendum aestimare RH
reprobus,
-a, -um i.q. abiectus, perditus, profligatus
® repromittere = promittere,
(referre gratiam alicui pro aliqua re) Gertz S 338, 15
reptile,
-is n. i.q. serpens
repudio,
-avi i.q. aspernor, respuo, renuo 1 generatim 2 speciatim de
uxore domo eicienda 122, 17
repudium,
-i de discidio connubii 1 abs. 2 c.gen.obi.
repugnatio,
-nis i.q. actio resistendi
repugno,
-avi 1 abs.resisto a de hominibus b de rebus 2 c.dat. me oppono
repulsa,
-, -æ I i.q. reiectio, repudiatio A proprie 1 c.gen.poss.
2 translate de proco II i.q. reiectio(contumeliosa) A abs. B c.gen.obi.
C c.gen.poss. III i.q. actio eius qui dignitatem alicui regni
dignitatem adimit
repulsio,
-nis i.q. refutatio
® reputatio = aestimatio
Gertz M/RH; suâ reputatione = arbitratu suo
reputo,
- avi i.q. æstimo, duco, habeo, Gertz M etiam iudicare
RH 1 c. acc. 2 c. duobus acc. 3 c.acc. et gen. 4 c.acc.et inf.
requies,
-tis f. i.q. quies, recreatio, relaxatio 1 abs. 2 c.gen.;
® requietio = requies
(mortui) Gertz S 358, 5
requietus,
-a, -um i.q. recreatus
requiro,
-sivi, -situm, -rere 1 pro subi. homines a i.q.expeto, repeto,
reposco b i.q. quæro 2 pro subi. res
*res, -i f. I de iis quæ
in hoc mundo exstant, cum de corporeis tum de aliis II spectat
ad ea de quibus agitur A periphrastice (cum pronominibus) B de
iis quæ causam continere videntur III de ratione qualibet
A abs. B c. gen. C c. adi. 1 generatim 2 c. adi. a nomine gentium
derivatis a plur. b sing.IV de concubitu V de iis quæ gesta
sunt VI de iis quæ vera sunt VII de bonisVIII spectat
ad societatem vel communitatem hominum A mutandam B stabiliendam
1 generatim 2 respublica i.q. regnum
resanatus,
-a, -um i.q. sanatus, ad sanitatem perductus
resarcio,
-si, -tum, -cirei.1 i q. reficio, reparo, restituo, in integrum
restiuo
rescindo,
-di, -ssum, - ndere i.q. discindo, dissolvo, revoco 1 proprie
i.q. disscindo, dissolvo 2 translate a i.q. revoco, irritum facio
b i.q. aboleo
rescribo,
-psi, -ptum, -bere i.q. per litteras respondeo
reseco,
-ui, -tum, -are i.q.abscido, amputo
resero,
-avi i.q. aperio, patefacio 1 proprie 2 in imagine
reservo,
-avi i.q. attribuo, decerno, retineo 1 i.q. destino(c.dat.) 2
i.q.attribuo 3 i.q. retineo
reservatus,
-a, -um i.q. servatus, conservatus
resideo, -sedi,
-sessum, -sidere i.q. sedeo, remaneo 1 i.q. erectus sedeo (cf.
resido)2 i.q resupinus sedeo 3 de ordine mensæ accubantium
4 i.q. sedeo; Gertz M : residentia = habitatio nobilis
resido, -sidi,
-sidere (fortasse huc pertinet 119, 40) i.q. consido, sedem capio
® residium vide residuum
® residuum-i n. = quod
restat, quod reliquum est 448, 15
residuus,
-a, -um i.q. relictus, reliquus, superstes I adi. II subst. A
m. B n. 1 c.gen. 2 nude
® resignare = (proprie
< signum frangere) 1 pacta vana facere 2 munus alicui committere
3 magistratu abire
‡resignatio, -nis i.q.
actus resignandi, abdicatio
resilio,
-ui, -ire (re+ salio) rursus traicio 2 i.q. saltu me erigo, me
ad pedes sublevo; Gertz M = se abrumpere; = a bono decedere
resipisco,
-ui vel ivi vel ii, -scere i.q. ad sanitatem revertor, me pænitet
resisto,
-stiti, -sistere i.q.obsisto, repugno 1 c.dat. 2 nude; Gertz
M resistentia (Augustinus) = defensio
® resolutio (< resolvo)
= mors Gertz S 336, 2
resolvo,
-vi, -utum, -vere 1 i.q. aperio, recludo 2 i.q. remitto 3 i.q.
debilito; Gertz S 340, 9 in mortem resolvi
resono,
-ui, -are de sono repercusso
*respectus, -us 1 i.q. actus
respiciendi (c.gen.obi. sive pron.poss.) 2 i.q. obstaculum 77,
9 (sequitur: quo minus) 3 i.q. reverentia, veneratio; Gertz M
respectum habere ad aliquem = pertinere ad RH; respectu alicuius
/ paucitatis = pro
respergo,
-si, -sum, -gere 1 i.q. spargo, inquino a proprie b in imagine
2 i.q. obduco
® respero = denuo spero
Gertz S 97, 12
respersio,
-nis actus respergendi
respicio,
-spexi, -spectum, -spicere 1 notione locali 2 i.q. aspicio 3 i.q.
rationem habeo 4 i.q. prospicio
respiratio,
-nis i.q. actus respirandi
respiro,
-avi i.q. spiritum duco;
® resplendo (3 coniug).=
splendeo, etiam lucem repercussam refundit
*respondeo, -di, -sum, -dere
1 i.q. interrogatus de aliqua re sententiam meam aperio a c.acc.c.inf.
b c.acc. et dat. c sequitur ad d sequitur ut e
sequitur oratio directa f nude 2 i.q. congruo a c.abl.instr.
b sine abl. 3 i.q. succedo 4 i.q. obsequor (opp. obsisto)
5 i.q. remuneror
® responsalis = qui alicuius
nomine in iudicio est/qui mandata alicuius habet
® responsorium : cantus
ecclesiasticus, quo chorus cantui præcedenti a sacerdote
prolato aut lectioni respondet Gertz S 163, 6
*responsum, -i 1 generatim
de iis quæ alcui quærenti dicuntur; responsum etiam
= responsorium Gertz S 306, 7, vide etiam benedictiones lectionum
iuncturæ
a acc. accipere 519, 10 ;complere;dare; fundere;inferre;laudare,
morari;uti b abl. periphrastice excipere c.acc. etabl. 222,
34 2 speciatim de oraculo 206, 16
responsio,
-nis i.q. actus respondendi
respuo,
-i, -ere 1 proprie i.q. arceo 2 translate i.q. reicio, repudio,
sperno
restauratio,
-nis i.q. restitutio; sanitas Gertz S 361, 17
restauro,
-avi 1 i.q. in integrum restituo 2 i.q. redintegro, repeto; Gertz
M = (legiones) supplere
® restingere = impedire,
sustinere Gertz M/RH
restinguo,
-xi, -tum, -guere i.q. exstinguo
restipulatio,
-nis i.q. actus restipulandi
restipulor,
-atus sum, -ari i.q. vicissim stipulor, mutuam sponsionem exigo
restis,
-is [acc. et restim et restem traditur] 1 generatim i.q. funis,
funiculus ; Gertz M = rudentes navis;2 speciatim de certamine
vel agone
restituo,
-i, -tum, -ere 1 i.q. rursus statuo, colloco, repono 2 i.q. reddo
a c.acc. b c.acc et dat. 3 i.q. in pristinum statum repono a c.acc.b
c.acc. et dat.
restitutio,
-nis i.q. actus restituendi, in priorem locum aut statum reponendi,
redditio 1 c. gen. 2 sine gen.
resto,
-stiti, -stare i.q. relinquor, reliquus sum 1 c.dat. 2 c. in
+ abl. i.q. reponor 3 c. gerund. 4 sequitur ut 5 nude
resulto,
-avi 1 i.q. retro salto, resilio 2 i.q. emineo 3 i.q. resono
4 i.q. palpito, vibro; exsultando repetere Gertz S 161, 27
resumo,
-psi, -ptum, -ere i.q. iterum sumo
® resurrectio = reditus
in vitam divinam Gertz S 91, 9
resuscito,
-avi i.q. extendo; ad vitam revoco, vitam alicuius reddo Gertz
S 367, 27
retardo, -,
-avi i.q. remoror
rete,
-is n. i.q. instrumentum quo pisces capimus
‡retentatio, -nis i.q.
actus retentandi, retinendi (in imagine)
retento, -avi
i.q. retineo a de hominibus b de rebus 2 i.q. differo 3 i.q.
excipio 4 i.q. remoror
retexo,
-ui, -tum, -ere 1 i.q. narrando vel cantando depingo, renovo 2
i.q. traho, duco 3 i.q. enumero; Gertz S 326, 23 iterando monere
et in memoriam revocare, iterando narrare ibidem 331, 18
retiarius,
-ii m. de eo qui rete fert, de venatoris ministris
reticeo,
-ui, -ere i.q. tacendo occulto, silentio prætereo
retinaculum,
-i de eo quo aliquid retinemus
retineo,
-tinui, -tentum, -tinere i.q. retro teneo, contineo, inhibeo
1 animantia 177, 27 sororem retineo i.q. in matrimonio habeo 2
corporalia 3 incorporea; Gertz S 109, 23 = tenere
retorqueo,
-si, -tum, -quere 1 proprie i.q. retro torqueo, reicio 2 translate
a i.q. facio ut in aliquem recidat b i.q. converto
® retractatio = repetitio,
iteratio Gertz S 230, 38
retractio,
-nis i.q. actus retrahendi
retracto,
-avi i.q. revoco
retraho,
-xi, -tum, -here i.q. retro traho 1 res 2 homines de eo qui
aliquem invitum reducit b refl. 3 incorporea
retributio,
-nis i.q. remuneratio
retro
i.q. a tergo, post 1 adv. 2 præp.+ acc.=
post 380, 10
® retroactus = præcedens,
ante actus Gertz S 426, 22
retrogradior,
-gressus sum, -gradi i.q. me recipio
® retrospectus = prædictus,
antea commemoratus Gertz S 202, 26
retundo, -di,
-sum, -ndere i.q. repello, expello; iterando tundo Gertz S 110,
8
retusus, -a, -um 1 proprie
i.q. hebes 2 translate
® reunire = denuo iungere
Gertz M/RH
reus,
-a g.c. de iis qui culpam admiserunt, noxius 1 c.gen. a rei b
personæ i.q. auctor cædis 2 sine gen. 3 c.abl.; reus
+ gen. Gertz S 194, 16 cum inf. 165, IV, 25, cum
abl.117, 14, vide reatus
revehor,
-ctus sum, -vehi i.q. retro veho, renavigo cf. pervehor
revelo,
-avi i.q. aperio, in lucem profero; Gertz M :revelatio = actio
revelandi RH
reverentia,
-æ i.q. pudor ac metus cum observantia coniunctus; Gertz
M = honor 1 c.gen. a obi. b defin. 2 sine gen.
revereor,
-itus sum, -eri i.q. observo simul et metuo
reverendus, -a, -um i.q.
venerandus, venerabilis, magnificus (vi gerundivi vanescente)
reverens,
-tis i.q. plenus reverentiæ
reverenter
i.q. cum veneratione; Gertz M : reverentissime = summo cum honore;reverentissimus
= reverendissimus
reversio,
-nis i.q. actus revertendi, regressio 1 generatim 2 speciatim
a i.q. reditus, restitutio ex exsilio b de re militari i.q. reditus
revertor,
-ti, -sum, -ti i.q. regredior, redeo, revenio 1 abs. 2 additur
ad 3 additur in 4 additur per5 additur acc.
6 additur unde a : a / ab b: e / ex c: inde d abl.
revincio,
-xi, -ctum, -cire i.q. vincio, arte vincio 1 proprie 2 translate
reviresco,
-ui, -escere translate i.q. rursus viresco
reviso,
-si, -sum, -ere 1 i.q. iterum viso 2 i.q. adeo ut videam
revocabilis,
-e de eo qui revocari potest 1 proprie 2 translate
revocatio,
-nis i.q. actus revocandi exsules
revoco,
-avi I i.q. retro voco, retraho, reduco A proprie 1 additur
ab 2 additur ex 3 additur in 4 nude B translate
1 additur ab 2 additur ex 3 additur ad
4 additur in II i.q. rescindo III i.q. recordari facio
IV i.q. desisto ab V i.q. retraho VI i.q. renovo; Gertz M =
reedificare VII coerceo
revolvo,
-vi, -utum, -vere 1 proprie i.q. volvo, circumvolvo 2 translate
i.q. recenseo, volvo; Gertz M revolutus = evolutus i.e.
ex Adam multi anni evoluti sunt
*rex, -gis de eo qui habet
summum imperium alicuius regionis aut populi aut urbis 1 generatim
pl. 2 voc. 3 app. nomen proprium 4 c.gen. a: loci b: incolarum
vel pron.poss.c: egentium 212, 26 5 nude
rhythmus,
-i m. de versuum symmetria, de modis
rictus,
-us m. 1 de ore bestiæ aperto a abs. b c.gen. 2 de ore
hominis
rideo,
-si, -sum, -dere i.q. derideo a c.acc. b c.acc.c.inf. 2 i.q. risum
edo, cachinnum tollo
ridiculosus,
-a, -um i.q. ridendus, ridiculus
ridiculus,
-a, -um de iis quæ risum movent 1 attributive 2 c.acc. c.inf.
rigens,
-tis i.q. durus, rigens (rigidus, horrens RH)
rigidus,
-a, -um i.q. durus, asper, horridus 1 proprie 2 translate
rigide i.q. severe
rigo,
-avi i.q. imbuo, madefacio
rigor,
-is 1 proprie i.q. duritia a generatim b de torpore mortis 2 translate
i.q. acerbitas, inhumanitas a abs. b c.gen.
rima,
-æ i.q. fissum 1 abs. 2 c.gen.
rimatim
i.q. per rimas
rimor,
-atus sum, - ari i.q. diffindo a: c.acc.et abl. b sine abl. 2
translate a i.q. scrutor, sciscitor, exploro b i.q. pernavigo;rimor
flumina = aquam quaerere Gertz S 161, 14
rimosus,
-a, -um i.q. rimis plenus
rimula,
-æ i.q. rima parva
ripa,
-æ i.q. litus fluminis
risus,
-us m. i.q.actus ridendi, cachinnatio, ludibrium
rite
1 i.q. recte, iuste 2 i.q. ritu
ritus,
-us m. I sensu strictiore i.q. cærimoniæ A
generatim B spectat ad religionem christianam 1
c.gen. 2 sine gen. C fere i.q. fides II sensu latiore
i.q. mos, usus; Gertz M ritus = fasA abs. B c.gen. 1 moris
sensu prævalente 2 moris sensu vanescente, fere i.q.
instar
rivolus,
-i 1 i.q. rivus parvus 2 in imagine de sanguine; Gertz M : rivuli
compassionis, rivulus sermonis
rivus,
-i 1 i.q. flumen, amnis 2 i.q. alveus manu factus
rixa,
-æ 1 i.q. altercatio, controversia, iurgium 2 i.q. duellum
rixor,
-atus sum, -ari i.q. altercor
robigo,
-inis f. 1 proprie fere i.q. (RH?). ærugo, ferrugo (sed
nonnisi de frumentoRH) 2 translate i.q. tempus edax rerum
roboro,
-avi i.q. confirmo, corroboro 1 proprie 2 translate
robur,
-oris n. I sensu strictiore A de quercu, ilice B de duritie rerum
1 de fuste ;66, 24 de clava Thoronis 2 de hasta 3 de tigno 4
de scamno C de lapidibus II sensu latiore A i.q. vis 1 generatim
a c.gen. b abs. 2 animantium a c.gen. b abs. 3 rerum incorporalium
a c.gen. b abs. B i.q. potentia C i.q. fortitudo militaris: sive
copiæ electæ 1 c.gen. 2 abs. D i.q. virtus 1 c.gen.
2 abs. E præsidium
robustus,
-a, -um i.q. firmus, validus 1 subst. 2 adi.
® rogationum dies = tres
dies Ascensionem domini praecedentes (danice gangdage;teutonice
Bittgänge;rogationes/supplicationes etiam 25-4 pro sanctus
Marcus ; alio loco Fratres Arvales)
rogatus,
-us m. i.q.preces, rogatio
rogo,
-avi I i.q.interrogo, quæro A additur quæstio
indirecta 1 aliquem 2 aliquid 3 nude B sequitur super C nude
1 aliquem 2 aliquid 3 oratione directæ insertum II
i.q. peto, flagito, hortor A aliquem 1 nude 2 sequitur
(obi.) c. inf. 3 additur ut B sine acc.
rogus,
-i 1 sensu strictiore de strue lignorum ad mortuos cremandos
facta a abs. b c.gen. 2 sensu latiore de igne
® roncinus/runcinus
= equus arator RH
® ros-ris (teutonice
Tau) Gertz S 117, 9 ros supernæ virtutis Gertz = imber,
pluvia
roscidus,
-a, -um i.q. rore madefactus
roseus,
-a, -um i.q. rosæ colorem habens
rostratus,
-a, -um i.q. rostro præditus
rostrum,
-i 1 de avis ore 2 de anteriore navis parte, prora a generatim
b de suggesto oratorio
rota,
-æ i.q. orbis, quo circumacto currus procedit; Gertz M:
rota penalis (gr.trokhos) qua aliquis torqueturRH
roto,
-avi 1 i.q. vibro 2 mediopassive i.q. volvor; Gertz M :aliquem
rotâ torquereRH
rotula,
-æ i.q. rota
rotunditas,
-tis i.q. forma rotunda
rotundus,
-a, -um i.q. circuli figuram habens, globosus 1 proprie 2 translate
i.q. aptus, bene compositus
rubellus,
-a, -um i.q. colore fere rubro
rubens,
-tis i.q. ardens, flagrans
® rubêtum < rubus
Linn. = virgulta (plur.)
rubicundus,
-a, -um i.q. rubore plenus, ruber
rubigo,
-inis vide robigo
rubor,
-is I proprie A de rebus B de vultu hominis 1 erubescentis a
c. adi. b nude 2 irascentis 3 in imagine de animo II translate
A i.q. pudor, verecundia 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude B i.q. indignatio,
ira C i.q. dedecus, ignominia 1 c.gen. a de iis quibus contumelia
exprobratur b de rebus contumeliam præbentibus 2 c.adi.
3 nude
® rubrica = titulus capituli
semper ruber est > rubrica (sc.terra)
® rubricare Gertz S 144,
6 id quod rubet
® rubus = vepres
ructatio,
-nis i.q. actio ructandi, vomitus
ructor,
-atus sum, -ari i.q. ructum emitto
rudens,
-tis i.q. funis nauticus
rudimentum,
-i i.q. primum principium artis
rudis,
-e 1 proprie i.q. non factus, non dolatus 2 translate a i.q. impolitus,
iners b i.q. ignarus, imperitus
® ruditas = stultitia,
ignorantia Gertz S Append, 3, 5
® rudo, -rudivi, -ere
= gemo, -ui, -itum, -ere Gertz M/RH
ruga,
-æ i.q. plicatura et quasi sulcus in cute contracta
® rugire = leones rugiunt,
vacchae mugiunt. Gertz S 102, 1;rugitus m. 331, 26
‡ruibundus, -a, -um
i.q. ruens
ruina,
-æ I i.q. i.q. casus, lapsus A proprie 1 generatim 2 speciatim
de ædificiis sim. a c.gen. b abs. B translate 1 c.gen.
vel pron.poss. 2 abs. II metonymice de ipsis ruderibus (< rudus,
-erisRH); ruina = impetus caecus Gertz S 63, 13
® ruminare de homine
qui iterum manducat > qui frequenter et submissa voce inter
se colloquuntur Gertz S 306, 14
rumor,
-is i.q. sermo in populo de recenti re dispersus, in bonum vel
in malum sine certo auctore 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude; Gertz S
427, 24 = nuntius
rumpo,
-pi, -ptum, -mpere 1 proprie i.q. frango, dissolvo a de rebus
b de hominibus 2 in imagine 3 translate a i.q. violo b i.q. intermitto,
finio
® runcinus = equus = iumentum
>< palafridus quod vide
ruo,
-i, -ere 1 i.q. cum impetu moveor a abs. b additur quo 2 i.q.
collabor, cado a res b homines
rupes,
-is f. 1 i.q. mons præruptus, saxum (danice fial>fjæld)
2 i.q. saltus, hiatus montis
ruptio,
-nis i.q. scissio
® ruptura < (di)rumpi
= fractura membri
ruralis,
-e i.q. ad rus pertinens, rurestris
ruricola,
-æ g.c. i.q. agricola, rusticus
*rursum 1 i.q. denuo, iterum,
rursus 2 i.q. deinde, postea 3 i.q. vicissim 4 in enumeratione
245, 21 tum...item....rursum 5 in colloquio responsum inducit
rursus
(v. nunc) 1 i.q. contra 2 i.q. vicissim
rus,
-ris n. ( Gertz S 103, 21 rus f. gen.) 1 de terra 2 de arvo
aratro colendo vel culto 3 de agro civitati vicino 4 de terra
firma
® rusticalis = rusticans/
rusticus (peiorative) Gertz S 414, 25
rusticanus,
-i m. i.q. agricola, rusticus
rusticitas,
-tis 1 i.q. cultus, habitus agrestis 2 i.q. virtus agrestis
rusticus,
-a, -um 1 i.q. agrestis, rusticis aptus 2 fere i.q. rudis, asper
® rutheri = ritteri Gertz
M: milites
rutilans,
-tis i.q. rutilus
® rutilare = fulgere
Gertz S 24, hymn., 18
rutilus,
-a, -um i.q. flavus, luteus; = fulgens Gertz S 281, 39